De hilarische kritiek van kinderen op de kunst van Cinekid

In Vlaanderen hebben we de uitdrukking "de waarheid komt uit een kindermond". En ja, je kunt er inderdaad altijd op rekenen dat een zesjarige je tante wijst op haar dikke kont of dat je zorgvuldig bereide maaltijd naar poep smaakt. Combineer dat met de tomeloze, absurde en ongebreidelde fantasie van kinderen en je krijgt de vreemdste hersenkronkels van ze te horen.

Omdat hun frisse, onversneden en absurde kijk op de wereld exact is wat de kunstkritiek kan gebruiken, ging ik met wat jonkies naar het Medialab van Cinekid Festival, het grootste Europese film-, televisie-, en mediafestival voor kinderen om ze hun ongebreidelde mening te laten geven over kunst. Ame (6), Elfie en Ella (7), Michael (8) en Noah (9) maakten ruzie, braken wat kunstwerken af en ontdekten een liefde voor bananendrollen en andermans geheimpjes.

De eerste installatie is een kubusvormige installatie van Manja Ebert, genaamd Listen. De kubus bestaat uit vier schermen en je hoort een koor van mensen van over de hele wereld. Het is een mix van verschillende jongeren die zichzelf al zingend gefilmd hebben en dat op YouTube geslingerd hebben.

Als we een kijkje nemen in de kubus, zijn de jonge recensenten vooral erg verward. Sommigen drukken hun oren dicht en Michael schopt theatraal tegen de kubus, waardoor het geheel in elkaar dreigt te storten. "Ik vind dit wel cool, maar word hier heel erg duizelig van," zegt Elfie. "Vooral als Michael blijft schoppen, dan word ik zeeziek van het gewiebel." Noah vindt het wel te pruimen: "Ik kijk graag naar zingende mensen," vertelt hij. "Op YouTube kijk ik het liefst naar Gummibär, een groene zingende beer. 'La La Love to dance' is mijn lievelingsnummer, want dat gaat over skateberen."

Ik vraag aan Michael of hij even wil stoppen met het kunstwerk afbreken om mij te vertellen wat hij eigenlijk van het kunstwerk vindt. "Ik kan niet goed horen wat ze zingen, want er is te veel lawaai van al het gezang," vertelt hij. "Maar als dit een nummer is, zou het bwebwubwubwebwu heten." Terwijl hij dat vertelt, valt hij door het scherm heen. Het wordt tijd om het werk te laten voor wat het is, zodat er überhaupt nog iets van Listen over is.

De volgende stop is in het VR-kunstwerk van Fontaine en Lillemon. Zodra je de VR-bril opzet, betreed je een sprookjesachtige wereld met pindakaasetende pauwen, roze wolken en dansende alligators. Met een toverstaf moet je wat puzzels oplossen om zo sprookjesfiguren uit de nood te helpen. De begeleider waarschuwt de kinderen al: hiervoor heb je je opperste concentratie nodig. En oh ja, er liggen overal kabeltjes, dus kijk uit waar je loopt.

Haar waarschuwing hangt nog in de lucht, of de kinderen duiken op de VR-brillen. Noah begint als een gek met de joystick op alles in de sprookjeswereld te meppen. "Die kussens hier zijn mooi, volgens mij moet ik erop slaan," schreeuwt hij. Ook Michael heeft de smaak te pakken. Hij slaat met zijn toverstaf op alles wat hij ziet. Als ik hem vraag wat hij ervan vindt, geeft hij me een onbedoelde klap in mijn gezicht met de joystick. Dit zijn pittige critici.

Toch is het een aandoenlijk beeld, die kleine mensjes met gigantische VR-brillen. Ella heeft de tijd van haar leven. "Ik zie deze rare wereld om me heen en als jij met me praat, ben je net een zombie of een spook." Als ik vraag naar de inhoud van het werk, vertelt ze me dat ze denkt dat ze in de wereld een toverend elfje is, wat grappig is, "want mijn naam betekent elfje in het Zweeds." Ame heeft een andere aanpak dan de jongens. Ze aait de wereld om haar heen voorzichtig met haar toverstaf. "Volgens mij moet ik muziek maken met de toverstaf," vertelt ze. Ze is ook de eerste die de raadsels probeert op te lossen – of nota bene doorheeft dat er een raadsel opgelost moet worden.

Op het einde van de VR-sprookjesrit begin je te zweven. "Dit is zo leuk," zegt Ella, "Ik wilde altijd al kunnen vliegen in de hemel." "Maar nu ben je in de kietelhemel," schreeuwt Michael, terwijl hij de draad van zijn VR-bril uit de installatie trekt en zijn joystick op de grond smijt om Ella te kietelen. Juist. Op naar het volgende kunstwerk.

In deze kunstinstallatie van DROPSTUFF en Teyosh neem je plaats in een race-auto, motorfiets, helicopter of Pikachu. Je doet een VR-bril op en duikt in een surrealistisch natuurlandschap. De kinderen schreeuwen het uit van plezier als ze een voertuig mogen kiezen. Er wordt gevochten om wie in welk voertuig mag zitten, maar die ruzie vergeten ze zodra ze de VR-bril opkrijgen en het ritje begint.

Er wordt wild gegild en gelachen. Als ik alleen op hun beschrijving af zou gaan, zou ik denken dat de kids aan de drugs zaten. Ella ziet een ijsbeer en paarse blokken, Michael een "rare, waterige, paarse dierenwereld". Ame ziet dan weer een aapeend die gekke dansjes doet. Noah leest de woorden 'bananza', waardoor Ellie zin krijgt in bananen en paarse kauwgomballen.

"Nu zie ik allemaal cupcakebananendrollen in de lucht zweven," gilt Ella. Als ik haar vraag wat cupcakebananendrollen in godsnaam zijn, vertelt ze me dat het gele drollen zijn met gezichtjes. "De aap heeft zoveel bananen gegeten, dat hij de hele tijd moet poepen," giechelt ze. Het klinkt dus als een intense LSD-trip. Niet zo gek dus dat de kids vragen of ze nog een keer mogen. Maar kunst bekritiseren is hard werken, en we moeten door.

In Digital Worlds van David O'Reilly, Kristin Lucas, Rosa Menkman, The Rodina en Theo Triantafyllidis vlieg je door vijf verschillende, surrealistische gamelandschappen. De jonge kunstcritici gieren het uit van plezier als ze de gamecontrollers zien liggen, maar ontdekken snel dat kunst geregeld je verwachtingspatroon volledig overhoop gooit.

"Ik speel vooral racespelletjes op de PlayStation," vertelt Noah, "dus ik vind dit sowieso heel cool." Maar dit is niet wat hij verwacht. Hij staart gebiologeerd naar de games. "Het is leuk, maar ook heel erg traag en ik kan tegen niets racen, dus ik weet niet of ik aan het winnen ben."

Ook Michael mist zijn oude games. "Ik speel liever Zelda," biecht hij eerlijk op. Als ik hem vertel dat dit ook een kunstwerk is, kijkt hij me verbaasd aan. "Daarom dat die enge vrouw waarmee ik race een tweevormengezicht heeft en een ijzeren spinnenlichaam. Dit is vooral heel raar, hoor."

Elfie en Ame zijn inmiddels druk in de weer om Slimetech van Theo Triantafyllidis te ontleden. Ze ontdekken snel dat je ballonnen moet laten ontploffen door zo wild mogelijk op knopjes te drukken. "Het is niet zoals de Wii die ik thuis heb," vertelt Ame serieus, "maar die piepende geluidjes vind ik wel grappig." Een volle minuut staren ze geïnteresseerd naar het scherm, maar de aandacht verzwakt snel. "Mogen we nu alsjeblieft gaan knutselen?" vraagt Ame.

Ik voel dat de aandacht van onze kleine kunstliefhebbers aan het verslappen is. Terwijl Elfie en Noah gebiologeerd blijven gamen, springt Michael in het rond en lopen Ame en Ella naar Ik durf niet te zeggen dat…, een kunstinstallatie waarin je anoniem je hart kan luchten. Ook kun je de opbiechtingen van mede-kiddo's lezen.

En dat is vooral voor Ame erg interessant. "Ik vind het leuk om andere mensen hun geheimpjes te lezen," biecht ze op. Ze leest alle teksten aan me voor, waaronder "Ik durf niet te zeggen dat mijn moeder twee keer gescheiden is en ik Rik niet meer zie." Deze tekst haalt herinneringen naar boven bij Ame. "Gino is mijn vriend," vertelt ze me serieus. "We hebben gekust in de koffiekamer. Op de mond. Zijn ouders zijn ook gescheiden." We belanden plots in een zwaar gesprek over koffiekamers en gescheiden ouders. Als Ame ontdekt dat je smileys kan gebruiken in je brief, beslist ze er ook eentje te schrijven. Maar ik mag – uiteraard – niet meelezen.

Ook Elfie wil iets typen, maar weet niet goed hoe ze het in woorden moet omzetten. "Ik wil 'onaardige geit' schrijven," vertelt ze me, "maar ik weet niet hoe je dat schrijft." Als ik haar vraag of ze misschien bedoelt dat ze nooit onaardigheden durft te zeggen, zegt ze: "Nou ja, dat durf ik wel. Dat doe ik trouwens veel als ik iemand stom vind."

Het laatste werk is Sensorgan van FRONT404. In dit interactieve lichtinstrument maak je een symfonie door met je handen op de opflikkerende toetsen te drukken. De kinderen maken er echter een soort polonaise van, door zo snel mogelijk een een rondje te lopen en alle knoppen tegelijkertijd aan te raken.

Volgens Noah is dit een groot muziekinstrument. Michael geeft nog eens een grote schop tegen het werk en samen creëren ze een hysterische symfonie die me nog dagen tot in mijn slaap zal achtervolgen. Ze schreeuwen het uit, proberen zo ver mogelijk te springen en zo veel mogelijk geluid te krijgen uit het werk. Ze vinden het niet perse kunst, maar wel het ideale werk om hun overtollige energie op los te laten.

Na de tour zijn de kinderen opgelaten en uitgeput. Alhoewel ze allemaal hun eigen visie hadden op de kunstwerken die ze zagen en ze elk een eigen interpretatie hadden van hoe je de werken moet ervaren, is één ding zeker: een middagje met kinderen door een interactief museum lopen is de equivalent van een goede portie Ritalin.