Alle ideeën om het leven van vluchtelingen beter te maken zijn welkom

Hoe mooi zou het zijn als design de wereld niet alleen een beetje mooier zou maken, maar hem ook daadwerkelijk zou verbeteren? Die gedachte moeten Dagan Cohen en Richard van der Laken, de directeur van het Nederlandse designfestival en -platform What Design Can Do gehad hebben toen ze met het idee kwamen voor hun What Design Can Do Refugee Challenge; een wereldwijde ontwerpwerpstrijd met als doel de leefomstandigheden van vluchtelingen te verbeteren waar Cohen de oprichter van is. Vandaag wordt de challenge groots gelanceerd in Zürich, in samenwerking met de IKEA Foundation – de goededoelentak van de Zweedse meubelmaker – en de VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR, die 50.000 euro uitloven voor de vijf beste ideeën. We spraken met de initiatiefnemers over het idee achter de wedstrijd en hoe design volgens hen kan helpen bij een van de grootste humantaire vraagstukken van deze tijd.

The Creators Project: Wat is de filosofie van What Design Can Do?
Dagan Cohen en Richard van der Laken: Zes jaar geleden zijn we What Design Can Do begonnen uit de frustratie dat design nog steeds wordt gezien als een luxeproduct. Dat het iets is dat alleen maar mooi is, en gemaakt voor de rijkere lagen van de bevolking. Wij vinden dit onterecht omdat we denken dat design juist hele concrete oplossingen kan bieden voor allerlei problemen, zowel groot als klein. Het zit eigenlijk al in de naam, we beloven dat we daadwerkelijk iets kunnen doen.

Nu was het tijd om de daad bij het woord te voegen.
Precies. Uit gesprekken bleek dat de vluchtelingencrisis heel erg leeft binnen de designgemeenschap. Wanneer vluchtelingen eenmaal aangekomen zijn lopen ze tegen allerlei problemen aan: ze spreken vaak de taal van het land niet, zijn hun familieleden uit het oog verloren en raken verstrikt in allemaal ingewikkelde administratieve procedures. Samen met de IKEA Foundation en het UNHCR (Het Hoog Commissariaat voor Vluchtelingen van de Verenigde Naties) willen we dit probleem aanpakken in de vorm van deze challenge.

Waarom denken jullie dat juist designers iets aan de vluchtelingencrisis kunnen doen? Verzanden jullie niet in de grootte van het probleem?
Designers zijn mensen die dingen willen maken. Waar overheden zich vooral bezighouden met papierwerk kunnen designers een voelbaar en concreet verschil maken. Wat betreft de afmetingen van het probleem waken we ervoor dat we niets op tafel gooien wat naïef is. Honger is bijvoorbeeld een heel reëel probleem, maar dat is niet iets waar designers direct een oplossing voor gaan vinden. We focussen ons dus echt op zaken waar design wél het verschil kan maken.

Noem eens wat voorbeelden.
Better Shelter heeft bijvoorbeeld tenten ontworpen die een tijdelijk onderdak kunnen bieden. De Berlijnse designers achter ICOON ontwierpen een kaart met daarop handige pictogrammen die vluchtelingen kunnen gebruiken om de taalbarrière te overbruggen. En de Nederlandse Dutch Incubation Association helpt in Nederland gevestigde vluchtelingen met het opstarten van een eigen bedrijf.

Weer een ander initiatief is bijvoorbeeld Limbo Embassy, dat een ambassade wil zijn voor mensen die niet in Nederland mogen blijven maar die om wat voor reden dan ook niet terug kunnen naar hun land van herkomst. En je hebt Reunite, een mooi initiatief waarmee vluchtelingen hun vrienden of familie die ze onderweg zijn kwijtgeraakt kunnen terugvinden.

Zo wordt een Better Shelter opgebouwd

Is dit ook waar jullie op hopen? Wat zouden jullie de designers willen meegeven?
We hopen vooral dat er breed wordt ingezet en dat er vanuit verschillende invalshoeken wordt nagedacht. We hebben om deze reden ook meerdere briefings opgericht waar een grote hoeveelheid research aan vooraf is gegaan, om de designers nog beter te kunnen begeleiden. Het is natuurlijk een ontzettend complex probleem dat vraag om slimme, creatieve oplossingen. Denk vooral breed: reclamecampagnes, diensten of apps. Ideeën die zich baseren op de samensmelting van technologie en design zijn natuurlijk geweldig, maar ook mode, producten of ruimtelijke interventies kunnen uiteindelijk het verschil maken.

Wie gaat al die ideeën straks beoordelen?
We hebben een internationale jury samengesteld uit mensen met allerlei verschillende achtergronden en specialisaties. We willen trouwens absoluut voorkomen dat het weer zo’n witte en westerse aangelegenheid wordt, de juryleden komen dus uit landen van over de hele wereld. De oproep om deel te nemen aan de wedstrijd richt zich ook niet alleen op Europese landen maar ook op landen in Afrika en het Midden-Oosten. Verder mag iedereen meedoen, of je nu student bent, je eigen designbureau runt of zelfstandig ondernemer bent. Als kinderen van een kleuterschool met een geweldig idee komen, dan sluiten we niet uit dat dit echt verwezenlijkt kan worden. We willen de creativiteit van over de hele wereld aanboren.

Heb je ook een geniaal idee om het leven van vluchtelingen wat dragelijker te maken, klik dan hier voor meer informatie om mee te doen. De komende maanden zullen we hier op The Creators Project verslag doen van de beste ideeën.