Gedachten over de staat van architectuur, vanaf de Chicago Architecture Biënnale

In Erik Larsons boek The Devil in the City staat een beroemde uitspraak van de architect Daniel Burnham: “Make no little plans; they have no magic to stir men’s blood.” Dat was nog vóór de Chicago World’s Fair in 1893 – de wereldtentoonstelling waarvoor Burnham meerdere gebouwen ontwierp. Zo was hij onder andere verantwoordelijk voor ‘de witte stad’ – een stadsgebied met gebouwen die grotendeels zijn gemaakt van wit pleistermortel. Deze zogeheten Beaux-Arts-gebouwen zetten de architectuur van Chicago wereldwijd op de kaart, en een ruime eeuw later is aan alles te merken dat bouwkunst nog altijd een belangrijk thema van de stad is.

Chicago is een plek waar veel architectuurscholen samenkomen: van de modernistische architectuur van Ludwig Mies van der Rohe en de prairie style van Frank Lloyd Wright, tot de hedendaagse gebouwen van Frank Gehry en Renzo Piano. Geen grote verrassing dus dat dít de plek is waar sinds 3 oktober de Chicago Architecture Biennial wordt gehouden, een beurs waar de komende maanden meer dan 120 architecten en designers samenkomen om zich over de huidige staat van de architectuur te buigen. “We willen laten zien hoeveel verschillende visies en manieren van aanpak er zijn,” zegt Sarah Herda, co-curator van de biënnale en directeur van de Graham Foundation for Advanced Studies in the Fine Arts.

Er worden meer dan negentig projecten vertoond op verschillende locaties door de stad – van het Chicago Cultural Center tot de oever van het Michiganmeer. Het doel van de makers van deze projecten was om tegemoet te komen aan de eisen van de moderne stad. Waar architecten zich over het algemeen graag bezig houden met het ontwerpen van grote, luxe projecten, richten de architecten die deelnemen aan deze biënnale zich beduidend vaker op de kansarmen: ze stemmen hun werk af op wat er nodig is om hun leven te verbeteren. Met haar project Sustainable Housing wijst de deelnemende architect Tatiana Bilbao bijvoorbeeld op het nijpende huizentekort in Mexico. Ze ontwierp een simpel maar goed bewoonbaar huis, op basis van gesprekken die ze van tevoren had met gezinnen die weinig te besteden hebben.

Een soortgelijk project heet S House, van het Vietnamese Vo Tron Nghia Architects. Dit bestaat uit meerdere gebouwen die bestemd zijn voor bewoners van de Mekong Delta, die rond moeten komen van nog geen 115 euro per maand. Het ene bouwwerk kan worden gebruikt als school, kantoor of buurthuis, terwijl een ander is bedoeld als woonhuis. Theaster Gates is op zijn beurt verantwoordelijk voor gebouwen als The Black Cinema House, The Dorchester Projects, Currency Exchange Café, en het kersverse Stony Island Arts Bank – een expositieruimte dat aan de ene kant een internationaal platform moet worden hedendaagse kunst, en tegelijkertijd een ontmoetingsplaats voor de lokale bevolking.

Waar al deze gebouwen een zekere vorm van duurzaamheid laten zien, past bij Color(ed) Theory, het project van Amanda Williams, eerder de term ‘vergankelijkheid.’ Het eens zo levendige zuidelijke deel van Chicago heeft de afgelopen jaren een massale uittocht van haar zwarte bevolking gekend, wat Williams ertoe zette om in de wijk Englewood gebouwen te beschilderen in verschillende, felle kleuren: “Ultra Sheen” blauw, Currency Exchange” geel en “Harold’s Chicken Shack” rood. “Ik wilde deze ontwikkeling markeren,” zegt Williams, een voormalig architect en tegenwoordig schilder. “Ik heb voor huizen gekozen die gesloopt zullen worden. Ik wil voordat dit gebeurt benadrukken dat dit ooit belangrijke plekken waren voor de zwarte bevolking, zodat dit stukje geschiedenis niet verloren gaat.”

Met Color(ed) Theory laat Williams zien dat de Chicago Architecture Biennial niet alleen gaat over de laatste ontwikkelingen op het gebied van gentrificatie – dit gaat om de herinneringen aan mensen die ooit de huizen van het zuidelijke Chicago hun betekenis gaven. De vertoonde projecten van de biënnale staan voor de ingrijpen van architecten in het stedelijke domein, die het uiterlijk van de stad afstemmen op haar bewoners. “De expositie is belangrijk voor de wereld van de architectuur,” besluit Herda. “Het vormt een goede gelegenheid om na te denken over hoe we onze steden beter kunnen inrichten.”

We zijn vanaf 1 december op zoek naar stagiairs. Mail je CV en motivatie naar leander.roet@vice.com.