Foto’s van hoe Venetië erbij lag na de overstromingen

Afgelopen november steeg het water in Venetië bij hoogtij tot 1,87 meter boven zeeniveau, met als gevolg dat een boel gebouwen overstroomden – inclusief de ruimte waar de provinciale raad net tegen maatregelen voor het klimaat had gestemd. Het was de ergste overstroming sinds 1966, en de burgemeester schatte in dat er ongeveer een miljard euro aan schade was.

Tussen 1923 en 2000 is Venetië tien keer overstroomd wegens een uitzonderlijk hoog waterpeil – in elk geval 140 centimeter boven zeeniveau. Sinds 2001 alleen al is dat opnieuw twaalf keer gebeurd. Volgens een paper dat in 2016 in Oceanography werd gepubliceerd, heeft deze ontwikkeling te maken met een combinatie van astronomische (zoals getijden) en meteorologische factoren (plotselinge stormen), maar ook met menselijke invloed. Doordat er bijvoorbeeld water uit de Lagune van Venetië is gepompt, is de stad in de twintigste eeuw met 26 centimeter gezakt. En dan hebben we het nog niet eens gehad over klimaatverandering, en de stijgende zeespiegel die dat tot gevolg heeft.

Fotograaf Matteo de Mayda legde de stad vast na de recente overstromingen, en probeerde dat niet op een sensationele, maar op een gevoelige manier te doen. Hij maakte er een fotoboek van, Era Mare (‘Het was de zee’), een samenwerking met schrijfster Francesca Seravalle en Studio Bruno. Als je het boek horizontaal in tweeën vouwt kun je het overstroomde deel van de stad afdekken, of het gedeelte dat boven water uitsteekt. De opbrengst van de verkoop wordt gedoneerd aan de Venetiaanse culturele vereniging Do.Ve, die ervoor zorgt dat ondernemingen niet helemaal kopje onder gaan. We spraken Matteo over het project, en de toekomst van deze drijvende stad.

VICE: Hey Matteo. Je was in november in Venetië – wat zag je daar?
Matteo de Mayda: Deskundigen hadden gezegd dat het water op 12 november erg zou stijgen, maar ze wisten niet precies hoe hoog. Ik had wel een analyse van de Amerikaanse ngo Climate Central gelezen, waarin stond dat Venetië in 2050 helemaal onder water zou staan vanwege klimaatverandering. Dus die ochtend ging ik naar Venetië en stelde ik me voor dat het 2050 was, en nam ik foto’s van een stad waarin hoogwater de normaalste zaak van de wereld is.

‘s Nachts steeg het water tot 187 centimeter, en zagen de kanalen eruit als overstroomde rivieren. Mijn vrienden bleven er beelden van posten; het voelde alsof de Apocalyps was uitgebroken.

Zit er achter een van je foto’s een verhaal dat je is bijgebleven?
Voor zover ik heb gezien, zijn de Venetianen niet ontmoedigd. Ze vinden altijd wel een manier om de boel te relativeren met een grapje. Maar om wat concreter te zijn: ik was erg geraakt toen ik zag dat veel winkeleigenaren ‘187’ op hun muren hadden geschreven, zodat je kon zien hoe hoog het water in de nacht van 12 op 13 november was gestegen.

Het zijn nogal subtiele foto’s. Waarom koos je voor deze benadering?
Ik ben niet zo van de dramatische beelden, en ik vind het belangrijk dat het wel ethisch verantwoord is als ik iets vastleg. Zoals fotograaf Ando Gilardi zei: “De ergste fotografische zonden zijn voortgekomen uit het ‘recht om geïnformeerd te zijn.’” Met iedereen die aan het project heeft gewerkt hebben we afgesproken dat we niet agressief te werk zouden gaan en de betrokkenen zouden respecteren. We wilden een verhaal vertellen over de kwetsbare sfeer in Venetië, de lagune en de mensen.

Waar komt de titel vandaan?
Ik had Francesca Serravalle een berichtje gestuurd op Instagram. Zij schreef destijds veel over wat er in Venetië gebeurde, en dat was voor mij een goede leidraad om te weten waar ik het best foto’s kon maken. Toen ik haar over mijn boek vertelde, zei ze dat ze vond dat de titel wel een beetje suggestief, maar niet te dramatisch moest zijn. En dat het moest verwijzen naar de verstoring van het natuurlijke ecosysteem.

Zij vond dat Era Mare deze radicale verandering wel zou vatten, de nieuwe realiteit waar Venetië in zit. Het ecosysteem van de lagune bestaat vooral uit brak water, maar naarmate het zouter wordt, kan dat meer schade opleveren.

Andere fotografen hebben ook laten zien hoe nonchalant en onverschillig toeristen met de situatie omgaan. Wat zouden toeristen en andere buitenstaanders eigenlijk kunnen doen om de stad te helpen?
Initiatieven als ‘Venice Calls’ – een groep van 1500 kinderen van buiten Venetië – kwamen bijvoorbeeld al naar de stad om hulpbehoevende bewoners te helpen. Maar nu de overstromingen voorbij zijn, zit het grote probleem vooral in gebrekkige informatie. De situatie is weer helemaal oké, maar tussen kerst en oud en nieuw is naar schatting toch 45 procent van de vakantieboekingen geannuleerd, omdat toeristen bezorgd waren. Het zou de stad helpen als dat catastrofale beeld weer wordt rechtgezet, en toeristen de stad juist komen bezoeken zodat de economie gestimuleerd wordt. En als je er dan toch bent, blijf dan gelijk eventjes hangen, want dan begrijp je des te beter wat deze stad zo mooi maakt.

Om te doneren of een exemplaar van ‘Era Mare’ te bestellen, kun je de website van het project bezoeken.

Dit artikel was oorspronkelijk gepubliceerd bij VICE Italië