7 fotografen die geen camera nodig hebben om te fotograferen

Veel fotografen kiezen vol overgave partij voor analoge of digitale fotografie, sommigen zien het zelfs als twee totaal aparte mediums. Maar uiteindelijk zijn ze allebei in één aspect hetzelfde: ze maken gebruik van een camera.

Maar buiten analoog of digitaal bestaat er nog een ander soort mythische fotograaf, één die geen spiegelreflex of Hasselblad nodig heeft. Door verschillende fotografische technieken te gebruiken, sommige traditioneel en gedateerd (de fotogram en cyanotypie), sommige uniek (de chemigram, en het slik-je-rolletje-in-en-laat-je-spijsvertering-de-rest-doen-principe), komen deze kunstenaars tot unieke werken die verder gaan dan de foto’s die wij gewend zijn.

Om je een idee te geven van wat voor soort vindingrijke resultaten dat kan leiden hebben we een aantal van de meest interessante cameraloze fotografen voor je een op rijtje gezet:

Luke Evans is veruit de jongste fotograaf uit ons lijstje. Hij is geboren in 1992 en zit nog in het derde jaar van zijn studie Fotografie en Grafisch Ontwerp aan de Universiteit van Kingston. Toch heeft hij al twee kunstwerken zonder camera afgeleverd. Zijn eerste en bekendste serie heet Inside Out, waarvoor hij samen met vriend Josh Lake een rolletje 35mm-film inslikte en vervolgens hun maagzuur het filmpje liet ontwikkelen. Het duo 'leverde' de film af in hun darkroom, maakten de negatieven schoon en dit is het voortreffelijke resultaat.

Op de prachtige leeftijd van 74 jaar creëerde Floris Neusüss enorme levensgrote fotogrammen, geïnspireerd op het werk van Man Ray en Lázló Moholy-Nagy. Neusüss plaatste het complete lichaam van zijn onderwerp op fotogevoelig papier en stelde ze vervolgens bloot aan licht. Deze spookachtige, sensuele presentatie van het menselijk lichaam geven een stencilachtig resultaat. Neusüss noemt ze zelf ‘Nudogramms’.

Garry Fabian Miller is een andere cameraloze fotograaf die gebruik maakt van een darkroom. Bij zijn serie Becoming Magma scheen hij "licht door gekleurde glasvezels en langs papieren vormpjes, zodat er vormen direct op fotografisch papier verschenen.” Het is een uniek proces dat resulteerde in de minimalistische rood en zwarte prints die je hierboven ziet.

Voor zijn project High Voltage elektrocuteerde Phillip Stearns blanco polaroids met 15.000 volt. Hij maakt de kunstwerkjes door een neon transformer elektrode boven het filmpapier te houden. Wanneer de elektriciteit door de Polaroid stroomt, verdampen de zilveren halogeniden in het papier en kunnen de kleurstoffen vrij uitlopen. Vervolgens stelt Stearns de geëlektrocuteerde Polaroids bloot aan licht en bewerkt ze met bleek om de kleur aan te passen.

De fotograaf Cobie Hijma studeerde dit jaar af aan de Fotovakschool in Amsterdam met haar project Het licht gezien, waarbij ze een serie foto's maakte door een spiegel op een scanner te leggen. Het resultaat is best wel indrukwekkend, alsof je kijkt naar de afdruk van gevangen licht. Hijma zegt er zelf over: "Het licht dat de scanner zelf uitstoot is wit van kleur. Als ik de spiegel recht boven de scanbalk hou, zie je in het beeld ook een witte lijn. Maar omdat ik de spiegel met mijn hand af en toe een beetje kantel, breekt het witte licht op in verschillende kleuren."

Dan Peyton is een van de laatste overgebleven puristen op het gebied van cyanotypie, het proces dat in de negentiende eeuw werd ontwikkeld. Bij cyanotypie wordt een object op een stuk gecoat papier geplaatst (net zoals bij een fotogram) en blootgesteld aan de zon. De schaduw van het object zorgt voor het blauwe beeld. Peyton gebruikt alledaagse dingen als vogels en vlaggen om simpele, grimmige beelden te maken die veel lijken op architecturele blauwdrukken.

De laatste fotograaf in onze lijst is Susan Derges, wiens kalme, natuurlijke proces wordt gevormd door de duisternis van de nacht. Derges dompelt lichtgevoelig papier onder in beekjes en meren, en gebruikt vervolgens het licht van de maan en een zaklamp om dit soort bijzondere 'foto's' te maken. De natuur wordt Derges’ darkroom en onze ogen raken in trance.