Normaal gesproken is de CERN Large Hadron Collider een plek waar wetenschappers de kleinste bouwsteentjes van de natuurlijke wereld bestuderen en op zoek gaan naar de overblijfselen van de explosieve geboorte van ons universum. Voor Symmetry, een nieuwe film van de Nederlandse filmmaker Ruben van Leer, verandert de deeltjesversneller echter voor even in een podium waarop mannen in overals en bouwhelmen in een experimentele danspartij uitbarsten. In het filmproject, waarvoor van Leer als eerste filmmaker toestemming kreeg om CERN te filmen, worden opera, choreografie, digitale kunst en natuurkunde met elkaar gecombineerd om op zoek te gaan naar een antwoord op existentiële vragen als: Wie zijn we? Waar komen we vandaan? En waar gaan we heen? Afgelopen vrijdag ging de teaser van de film (hierboven) alvast in première. Komende zaterdag 14 maart zal de film in het EYE in Amsterdam te zien zijn als onderdeel van het Cinedans Filmfestival. Later deze week is het nog op het NewScientist CERN festival te zien.
Advertentie
“Ik wilde geen documentaire maken die de moderne fysica in het algemeen uitlegt, maar eerder een artistieke interpretatie geven van de complexe ideeën die hier bij CERN behandeld worden," vertelt van Leer aan The Creators Project. "Dat is ook waar een operafilm in mijn ogen heel goed toe in staat is: een ruimte bieden waarin het publiek hun eigen verhaal kan verzinnen en zo een reis door hun eigen verbeelding kan maken. Een klein, persoonlijk en episch quantumverhaal." Van Leer en zijn team gingen daarbij op zoek naar een manier om verschillende lagen van beweging, waaronder muziek, geluid, animatie, datavisualisaties en camerawerk, samen te brengen in één visuele ervaring.
De eerste uitdaging waar Van Leer mee geconfronteerd werd was het schrijven van een filmscript voor dans, iets waar hij geen enkele ervaring mee had. Hij besloot Lukas Timulak, een voormalig danser van het Nederlands Dans Theater, te vragen om hem te helpen om de inaugurale dans in CERN vorm te geven en de hoofdrol van de film te vertolken. De protagonist Lukas, gespeeld door Timulak, is een wetenschapper/danser die door een stem in zijn hoofd, gezongen door sopraan Claron McFadden, van zijn stuk wordt gebracht en begint te twijfelen aan zijn rationele studies. In zijn zoektocht naar een 'unifying theory' transporteert de stem van McFadden hem naar een alternatieve dimensie - "een landschap van oneindige mogelijkheden" - waar ze hem over oneindigheid, dans, muziek en liefde leert.
Advertentie
De beelden van die andere dimensie werden geschoten op de Boliviaanse zoutvlaktes van de Salar de Uyuni, een al even mythische plek die qua hoogte bijna gelijk is aan de diepte van CERN. Het vormde voor van Leer een mooi metaforisch contrast. Wanneer Lukas in de film eenmaal door de deeltjesversneller gaat, komt hij uit in het zoutlandschap van Uyuni, een pure, maagdelijke en serene vlakte die de lucht als een spiegel weerkaatst. Het vormt de innerlijke belevingswereld van Lukas, legt van Leer uit, waarin hij worstelt met de keuze tussen oneindige liefde en het allerkleinste deeltje.
Voor de beeldtaal van Symmetry maakte van Leer gebruik van invloeden uit Christoper Nolan's Interstellar, afbeeldingen uit boeken van Stephen Hawking en colleges natuurkunde van Richard Feynman. Daarnaast haalde hij veel inspiratie uit de visualisaties van de data van CERN zelf, en de digitale animaties van de botsingen van de deeltjes. Om dat onderzoek ook in de uiteindelijke film op te nemen, werkte van Leer samen met de Berlijnse studio OnFormative, die de bewegingen van de dansers vastlegde met zes Kinect-camera's om zo een 3D datacloud van hun dansende lichamen te creëren. De Belgische natuurkundige Frederik VanHoutte bedacht vervolgens een manier om de data van CERN naar bruikbare 3D-visualisatie te vertalen. Filmmaker Tom Geraerdts maakte tenslotte een digitale animatie van de hoofdpersoon. Het was een combinatie van technieken die bijdraagt om het "grotere inzicht" van Lukas te visualiseren.
Advertentie
"Kunst en wetenschap zijn vergelijkbare werelden in de zin dat ze allebei gekenmerkt worden door onzekerheid, maar tegelijkertijd ook handvatten bieden om op ontdekking te gaan," legt Van Leer uit. Toch verschillen ze ook van elkaar. "Wetenschappers kunnen een theorie of inzicht vaak met veel stelligheid naar buiten brengen. Maar wanneer zo'n theorie onjuist blijkt te zijn, zijn ze de eersten om dat ruiterlijk toe te geven en hun ideeën bij te stellen. Voor kunstenaars is dat veel moeilijker. Wij hebben een groot ego en hebben dat ego ook nodig om iets te creëren en ons uit te drukken. Symmetry was voor mij daarom de perfecte titel voor deze film, omdat het ten eerste in beide werelden zo'n belangrijk begrip is, maar ook omdat het de verhouding tussen die werelden uitdrukt."
Centraal in het verhaal van Symmetry staat de notie van tijd. Van Leer is van mening dat tijd tegenwoordig een andere betekenis heeft gekregen. Onder invloed van voortdurende technologische vooruitgang lijkt tijdreizen ineens niet meer zo'n fictief begrip als het ooit was. Met deze film wilde Van Leer dan ook een connectie met het verleden leggen, en oerkunstvormen als dans en opera te combineren met moderne wetenschappelijke innovaties. "Misschien is tijd slechts geheugen, en bepalen de verhalen die we vertellen onze mentale klok,” zegt hij.
Door je in te schrijven voor de VICE nieuwsbrief ga je ermee akkoord dat je elektronische communicatie van VICE ontvangt die soms advertenties of gesponsorde content kan bevatten.
