FYI.

This story is over 5 years old.

Kunst

Een expositie in Utrecht doet de grens tussen games en kunst vervagen

De twee initiefnemers van BROEIKAS verkiesen interactieve canvassen boven klassiek vermaak.
Sander van Dalsum
Amsterdam, NL

The Creators Project staat deze hele week in het teken van digitale kunst. Samen met vooraanstaande kunstenaars, curatoren, galeriehouders en verzamelaars verkennen we de kunstwereld van morgen.

Screenshot of illustratie? De door sciencefiction geïnspireerde game Distance is medeontwikkeld door Natalie Hanke, een grafisch ontwerper uit Berlijn. Alle afbeeldingen met dank aan BROEIKAS.

Games zijn voor de meeste mensen niet meer dan een vorm van vermaak, een manier om de tijd te doden als je brak op de bank ligt of belangrijke klusjes uitstelt. En dat is niet zo gek. De billboards op straat en reclames op televisie vertellen tenslotte enkel over de nieuwste explosieve blockbustertitels, zoals Call of Duty en FIFA16. Maar games kunnen veel meer dan ontspanning zijn, vertelt ontwikkelaar Jan Willem Nijman me, wanneer we een aantal digitale werken bekijken op de expositie van BROEIKAS. Samen met producent Kitty Calis cureert hij in het centrum van Utrecht een werkruimte voor jonge ontwikkelaars, waar het duo een aantal projecten tentoonstelt die de grenzen tussen games en kunst moeten doen vervagen.

Advertentie

In de ruimte, die ze huren in café BROEI, staan een comfortabele bank, wat tropische kamerplanten en in het midden een grote tafel waar jonge ontwikkelaars kosteloos aan hun nieuwste projecten kunnen werken. Aan de muren hangen kleurrijke screenshots van een aantal abstracte indiegames, die door de prachtige compositie makkelijk te verwarren zijn met vakkundige illustraties. “Voor ons is dit een toegankelijke manier om games te laten zien. Als je een controller neerlegt worden mensen al snel bang, met al die vooroordelen en verwachtingen dat ze iets ingewikkelds moeten doen. Maar dat hoeft dus helemaal niet zo te zijn”, vertelt Jan Willem.

Foto door Joram Wolters

Mensen die geïnteresseerd zijn in games, of er juist helemaal niets van weten, worden aangemoedigd om naar binnen te lopen en zichzelf te verbazen over wat het medium kan zijn als je er de tijd voor neemt. De werken die er hangen en de games die je kunt spelen, vind je daarbij niet zo snel ergens anders. “Voor veel bezoekers is dit hun allereerste beleving met deze kant van games en de eerste keer dat ze zoiets zien. Het is op zo’n moment heel bijzonder en ook wel raar om die verschillende werelden bij elkaar te zien komen,” herinnert Kitty zich van de opening vorige week.

Orchids to Dusk, één van de kunstzinnige games die in januari wordt geëxposeerd in BROEIKAS.

De screenshots die onderdeel zijn van de expositie zijn afkomstig van titels als Orchids To Dusk, een multiplayergame waarin de dood en de acceptatie daarvan centraal staat. Als astronaut dwaal je door een minimalistisch landschap gevuld met bomen en groene velden. Je doel wordt nergens uitgelegd, maar al snel wordt duidelijk dat je met je beperkte zuurstof nog maar enkele minuten te leven hebt. Je gaat op zoek naar een plek om vredig te sterven. De planten om je heen blijken even later de lijken van je voorgangers te zijn, waardoor je beseft dat je ook met jouw dood een stempel kan drukken op de spelwereld.

Advertentie

Het is allesbehalve een typische synopsis voor een game — het is eerder een interactief statement. Met BROEIKAS willen Jan Willem en Kitty die onderbelichte kant van games de komende drie maanden laten zien. De doelgroep hiervoor is niet per se de typische gamer, ze richten zich meer op de mensen die nog maar weinig hebben meegekregen van deze kunstvorm. “Het is inmiddels een heel breed medium waar mensen zichzelf mee uiten en waar enorm persoonlijke dingen mee worden gemaakt,” legt Jan Willem uit. “Ik zie niet in waarom het geen kunst zou kunnen zijn. Het enige verschil is de interactie.”

Panoramical is een samenwerking tussen ontwikkelaar Fernando Ramallo en componist David Kanaga, die samen een ervaring hebben gecreëerd waarin je landschappen vervormt met abstracte muziek en onconventionele controle. Een screenshot van deze game hangt in BROEIKAS.

Jan Willem en Kitty werkten in het recente verleden allebei aan games die een commercieel succes werden. Zo werkt Jan Willem samen met ontwikkelaar Rami Ismail als Vlambeer, onder meer verantwoordelijk voor de arcade-geïnspireerde titel Luftrausers en het pas uitgekomen Nuclear Throne. Kitty heeft op haar beurt ervaring opgedaan bij Guerrilla Games, de grootste studio van Nederland. Hun eigen werk zien ze in tegenstelling tot hun visuele interesses niet volledig als kunst. “Allebei maken we werk dat niet per se als hoofddoel ‘kunst’ heeft. Het gaat meer om het vakmanschap en dat het degelijk speelt. Mijn games zou je bijna functioneel kunnen noemen”, zegt Jan Willem.

Als ze niet bezig zijn met het ontwikkelen van uitdagende games die vooral op gameplay gericht zijn, vinden ze het fijn om tot rust te komen met de simplistische titels die ze in de expositieruimte tonen. Daarvoor organiseren ze elke zondag een evenement waar iedereen kennis kan maken met de verschillende kunstdisciplines binnen games. Zo stond een zondag in februari in het teken van Voidscape, een kunstvorm waarin ontwikkelaars op zoek gaan naar de lege ruimtes buiten de afgebakende grenzen van levels. Alsof je in een theater een kijkje achter de coulissen neemt en daar de boel tegen beter weten in gaat verkennen.

Advertentie

Eén van de resultaten van de interactie die BROEIKAS aangaat met bezoekers, de screensaverjam.

Ook vond er laatst een heuse Screensaverjam plaats, waarin de uitgestorven kunst van het schermbeveiligen nieuw leven werd ingeblazen. Dit is ook waar BROEIKAS de interactie aangaat met de bezoekers, waarvan het resultaat hier is te zien. Meer dan honderd screensavers van ontwikkelaars werden verstuurd, met een variatie die van panisch en epilepsie-opwekkend tot futuristisch en sereen gaat.

“In Nederland wordt momenteel op een hele droge, zakelijke manier naar games gekeken,” vertelt Jan Willem. “Het gaat om hoe goed het klinkt voor alle wethouders en niet zozeer om hoeveel culturele waarde het heeft.” Hiernaar kijkend, is het interessant om te zien hoe BROEIKAS de aandacht van de niet gamende mens trekt door ze de meest abstracte projecten voor te schotelen. Verrassend genoeg werkt het goed, en is het in veel gevallen misschien wel het perfecte visitekaartje om het medium verder te ontrafelen. Met of zonder controller in handen.

Foto door Joram Wolters.

Foto door Joram Wolters.

BROEIKAS is dinsdag t/m zondag geopend. Ga naar de website voor het overzicht van aankomende evenementen.