Een Hitler-beeld is dit weekend voor vijftien miljoen verkocht. Dit is waarom dat het waard is

Dit weekend kwam de sculptuur Him (2001) van Maurizio Cattelan in New York bij veilinghuis Christie’s voor vijftien miljoen euro onder de hamer – een recordbedrag voor de Italiaanse kunstenaar. Van de achterkant lijkt het beeld op een knielend, biddend kind, maar wanneer je eromheen loopt sta je opeens oog in oog met het levensechte gezicht van Adolf Hitler. De koper van de sculptuur bleef anoniem.

Nu kun je zeggen dat vijftien miljoen euro voor een sculptuur een belachelijk hoog bedrag is. En dat is het ook. Maar er worden wel vaker ontzagwekkende geldbedragen voor kunstwerken neergelegd – vorig jaar leverde deze foto van een aardappel bijvoorbeeld nog een miljoen op. Bovendien is de absurdistische sculptuur van Cattelan een belangrijk kunstwerk voor onze tijd. En wel hierom.

#mauriziocattelan #art #cattelan #contemporaryart

A photo posted by Maurizio Cattelan (@mauriziocattelan) on Nov 24, 2014 at 9:09pm PST

Iedereen die wel eens naar Museum Boijmans van Beuningen is geweest, kent het wassen zelfportret/Maurizio-Cattelan) van Cattelan, dat zich een weg door de vloer van het museum lijkt te graven. La Nona Ora is een ander bekend werk. Deze levensgrote sculptuur van Paus Johannes Paulus II die geraakt is door een meteoriet deed internationaal nogal wat stof opwaaien. Cattelan is inmiddels een grote naam binnen de kunstwereld en, niet geheel onbelangrijk, zijn beroemdheid wordt steeds groter.

Het werk van Cattelan is daarnaast van een hoge artistieke kwaliteit. Hij slaagt er met zijn werken in de meest uiteenlopende reacties op te roepen en dat is iets wat lang niet iedere kunstenaar kan. Ook in het geval van Him ontkom je er als toeschouwer niet aan om iets te voelen of er iets van te vinden, of je nu schrikt omdat je opeens oog in oog staat met de führer, moet gniffelen of er kwaad van wordt – je voelt tenminste íets. Het beeld mag misschien controversieel zijn, maar het opwekken van een emotie, mening of reactie is iets dat een goed kunstwerk kenmerkt.

Maurizio Catalan, (Zonder Titel) Manhole, 2001 Museum Boijmans van Beuningen, beschilderd haar, was en textiel.

Bovendien stoelt Cattelan zijn werk op humor, ironie en satire; onmisbare instrumenten voor een kunstenaar die wil reflecteren op de complexiteit van de 21e eeuw. Him ontmantelt het gevreesde gezicht van misschien wel de grootste dictator aller tijden. Het kwaad wordt gehuld in onschuld wanneer we Hitler opeens zien als een knielend kind met gevouwen handen, alsof hij in gebed is of boete doet voor zijn daden.

De sculptuur wordt altijd met de rug naar de toeschouwer tentoongesteld. Pas wanneer je om het werk heengelopen bent besef je wie er is afgebeeld. Ondanks de eerste schrikreactie die dit oplevert, biedt Cattelan zijn toeschouwers ook een fysieke machtspositie door ze boven de kleine Hitler uit te laten stijgen. Het werk laat je stilstaan bij het idee dat zelfs de grootste massamoordenaars ooit ook ‘gewone’ kinderen waren, en dat ze niet altijd de gefixeerde figuren zijn die we kennen uit onze geschiedenisboeken.

Het kunstwerk houdt onze maatschappij zo een spiegel voor, en opent tegelijkertijd de deur voor een discussie. Misschien draagt het zelfs wel bij aan de verwerking en acceptatie van de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog. Kunstenwerken als Him zorgen er in ieder geval voor dat we het verleden niet snel zullen vergeten. En dat is best vijftien miljoen waard.