FYI.

This story is over 5 years old.

cover

De vele gezichten van Lolita

De controversiële roman van Vladimir Nabokov ligt in elk land nét even anders in de schappen.
Amerika, Rusland. Deze serie maakt deel uit van de collectie van Beeldjagers, een online museum dat geheel gewijd is aan persoonlijke beeldverzamelingen. Alle foto's met dank aan de verzamelaar.

Bij het horen van de naam Lolita denk je misschien aan Japanse meisjes in poppenjurkjes of dat ene slechte hitje uit de jaren negentig, maar we doelen hier op de roman van de Russisch-Amerikaanse schrijver Vladimir Nabokov. Het boek, dat de gedachten en het handelen van een pedofiele 37-jarige literatuurprofessor omschrijft, is al sinds het verschijnen omstreden. Ook om die reden is het boek waarschijnlijk een hit geworden en is het in bijna alle landen ter wereld uitgebracht. Joost Pollmann verzamelt de covers van de internationale edities van Lolita. Pollmann is zelf stripliefhebber. Hij schrijft striprecensies voor onder andere de Volkskrant en geeft lezingen over populaire beeldcultuur. Nadat hij Lolita als twintigjarige jongen had gelezen, was hij verslaafd. Vanaf dat moment verslond hij alles wat er ooit uit de pen van Nabokov was gekomen en raakte hij gefascineerd door de verschillende covers die het boek over de wereld had gekregen. “Ik wilde ze allemaal hebben. Als mensen op reis gingen naar verre landen, vroeg ik of ze er een voor me wilden meenemen. Het was toen altijd heel spannend om te zien hoe zo’n boek eruit zou zien. Nu zou ik het kunnen googlen. Maar daar is niks aan, eigenlijk."

Advertentie

Even voor wie geen idee heeft waar het boek over gaat: Lolita is een tienermeisje dat na het overlijden van haar moeder door een veertiger onvrijwillig op reis door Amerika wordt genomen. In hotelkamers vergrijpt deze Humbert Humbert zich aan haar. Een gigantisch taboe, maar mede daardoor werd het ook een bestseller: een succes de scandale.

Het stelde de verschillende uitgevers over de hele wereld voor een dilemma. Want hoe vang je zo'n controversieel onderwerp in een kaft? “Vroege edities benadrukken vooral de ranzige kant van het verhaal, door een (half)naakte Lolita op de kaft te zetten. De Nederlandse uitgever Omega gooide er in de jaren zeventig zelfs een licht pornografisch sausje overheen: een meisje in lingerie met nylonkousen, ‘door begeerte gedreven,’ luidt de ondertitel.”

“Op moderne uitgaven zie je vaak typografische grapjes met de naam van de hoofdrolspeelster ('Lo. Li. Ta.') of discrete verwijzingen naar de inhoud, met bijvoorbeeld een tekening van meisjesbenen in tennisschoenen met witte sokjes. Beetje fifties, maar wel suggestief.”

Pollmann vindt juist de kaften zo fascinerend, omdat iedere uitgever een andere oplossing voor het weergeven van het taboe kiest. “Sommige covers, vooral de oudere, bevatten pornografische elementen om lezers te lokken, andere zijn subtieler, maar daardoor niet per se minder dubbelzinnig.

Als voorbeeld noemt hij de Italiaanse versie, met daarop een 19e-eeuws naaktschilderij van een meisje met lang rood haar dat fluit speelt. “Een romantisering van een situatie die allerminst romantisch is.” Op de Tsjechische en Japanse omslagen wordt het beeld van 'het meisje' gemystificeerd met bloemetjes en lichteffecten, wat volgens Pollmann misleidend en nogal vrijblijvend is

“De nadruk leggen op het meisjesthema doet de roman geen recht, want Lolita gaat voor een belangrijk deel ook over Amerika en de populaire cultuur. Daarom is de Hebreeuwse editie misschien nog wel de beste: daarop is tegen een achtergrond van Coca Cola-flesjes een mager, naakt meisje afgebeeld, met de suggestie dat dit naakt een consumptie-artikel is, een lustobject dus.”

Deze beeldverzameling maakt deel uit van de collectie van Beeldjagers, een online museum dat geheel gewijd is aan de persoonlijke beeldverzamelingen. De website is een initiatief van MOTI (Museum Of The Image), naar een concept van internetcurator Dagan Cohen. Ben of ken je een zo'n beeldjager? Meld je dan aan op beeldjagers.org.