FYI.

This story is over 5 years old.

Fotoserie

Deze fotoserie was te schokkend om tentoon te stellen

De gehele serie is wel bij ons te zien.
Alle foto’s met dank aan Gerbrand Van Uytvanck

Vorige week donderdag opende de fototentoonstelling Kumugura – (Over)leven met een beperking in Rwanda, van de jonge twintiger Gerbrand Van Uytvanck in het Cultureel Centrum van Lokeren. Wie de fototentoonstelling wilde zien, moest heel snel zijn. Twee dagen na de opening besloot Van Uytvanck de expositie op te doeken, omdat de cultureel functionaris van het cultureel centrum een van zijn foto’s had verwijderd.

Advertentie

Het ging om een foto van een verbrand meisje, dat ze “te expliciet” voor een open tentoonstelling vonden. Van Uytvanck besloot al zijn foto’s weg te halen omdat het beeld een onderdeel was van een grotere serie. Wij spraken met de fotograaf over het einde van zijn Lokerse tentoonstelling, censuur en het idee achter zijn fotoreeks.

The Creators Project: Ha Gerbrand, ik hoorde dat je je fototentoonstelling in Lokeren hebt stopgezet. Wat is er precies gebeurd?
Gebrand van Uytvanck: De cultureel functionaris vond het beeld te choquerend en dat het er niet paste omdat er veel kinderen passeren en het een open ruimte is. Toen ik hoorde dat ze die bepaalde foto hadden weggehaald, heb ik meteen gevraagd of ze die terug konden hangen, aangezien die foto deel uitmaakt van de reeks. Daar kwam een negatief antwoord op en toen heb ik het besluit genomen om de hele reeks weg te halen. Zonder die foto kan ik niet vertellen wat ik wil.

Was het een pijnlijke breuk?
Het was geen ruzie niet met slaande deuren. Ik had wel graag gehad dat de cultureel functionaris op voorhand had aangegeven dat deze foto te hard was. We hadden dan samen een oplossing kunnen zoeken. Misschien wat extra duiding bij de foto’s bijvoorbeeld. Wat zij uiteindelijk heeft gedaan is gewoon censuur, wat niet echt op veel begrip van mij kan rekenen.

Waar gaat de serie precies over?
Voor mijn eindwerk aan de Karel De Grote Hogeschool in Antwerpen trok ik drie maanden naar Rwanda om daar de gehandicaptenzorg in beeld te brengen. Mijn titel was Kumugura, wat eigenlijk vrij vertaald uit het Rwandees “leven met een beperking” betekent. Ik heb daar “overleven met een beperking” van gemaakt. Ik was erg benieuwd hoe ze daar met minder middelen dan hier met handicaps en beperkingen omgaan. Ik heb daar toen heel wat dingen kunnen zien en gelukkig was het minder erg dan ik gevreesd had. Ze leveren er zeker goed werk, het is ook geen negatief verhaal.

Advertentie

Ik maakte zowel een kleurenreeks als een zwart-witreeks. De kleurenfoto’s werden mijn afstudeerproject en daar ben ik toen ook vlot mee afgestudeerd. Die reeks heeft dan, aangevuld met de zwart-witportretten in de Cultuurfabriek in Ronse gehangen. Daarna heeft Lokeren mij gevraagd voor een tentoonstelling.

Vind jij de foto in kwestie zelf niet te schokkend?
Nee, ik vind van niet. Het zijn ook gewoon allemaal waarheden en daar is niet mee gefoefeld. Ik heb ook steeds de tijd en de rust genomen om alles respectvol in beeld te brengen. Het was niet snel even vijf minuten naar binnen en weer naar buiten. Ik heb geprobeerd het gevoel weer te geven en zeker niet alleen kommer en kwel. Ik snap dat het voor mensen een gechoqueerd gevoel opwekt, vooral bij mensen het niet gewend zijn om zoiets te zien. Maar om dan te beslissen dat niemand de foto mag zien, dat is wel heel erg kort door de bocht. Er zijn andere manieren om dat soort onbegrip op te lossen.

Was er geen duiding bij de verschillende foto’s?
Ik had een begeleidende tekst over de reeks, maar had geen expliciete duiding bij elk individueel beeld. Had ze dat voorgesteld, dan was ik daar zeker op ingegaan. Nu ze het beeld al verwijderd heeft, is het natuurlijk te laat.

Wie was het meisje op de “te expliciete foto”?
Dat was Malaika, een meisje van een jaar of vier. Toen haar klamboe vuur vatte, liep ze zware brandwonden op. In het echt zagen haar wonden er nog een stuk confronterender uit dan op de foto. Op het moment dat ik het meisje zag, twijfelde ik of ik haar wel moest fotograferen of dat het te expliciet was. Eerst negeerde ik haar dus een beetje, daar baalde ik achteraf wel van. Ik nam wat foto’s van haar klasgenoten, maar na een tijdje kwam ze bij mij. Ze tikte op mijn schouder en vroeg of ik ook een foto van haar wilde nemen. Toen besloot ik dat ik haar ook in beeld moest brengen. Dit is niet de eerste en laatste foto die ik van dat meisje heb genomen, want ik wou dat echt goed doen. Ik wilde er de tijd voor nemen en haar gewend laten raken aan de camera. Hoe dan ook, ze liet een diepe indruk na op mij. Het is de juiste beslissing geweest om de foto toch te maken, want het is het meest bekeken beeld van de hele reeks geworden.

Advertentie

De “te expliciete foto”

Komt er nog een staartje aan dit verhaal?
Wat mij betreft niet. Ik heb geen wrok, maar vind het belangrijk dat een kunstenaar wel kan tonen waar hij voor staat en zeker als dat met goede bedoelingen is. Het is wel zo dat ik de foto’s graag in Lokeren, mijn thuisstad, zou tonen. Ik hoop nu alsnog een plaats te vinden in de buurt waar de inwoners van Lokeren de fotoserie in zijn geheel kunnen bekijken. Maar ik ga de reeks niet meer in de hallen van het Cultureel Centrum tonen, dat is zeker.

Kijk voor meer werk van Gerbrand Van Uytvanck op zijn website.