Dit is wat je krijgt als je een spiegel op een scanner legt

Het licht gezien, Cobie Hijma, 2015. Afbeeldingen met dank aan de kunstenaar

Je gezicht of een ander lichaamsdeel op een scanner drukken is nou niet perse de meest artistieke invulling van je dag. Maar vervang het door een spiegel en je krijgt Cobie Hijma’s Het licht gezien, een serie foto’s die gemaakt zijn door een spiegel op een scanner te leggen om zo een ‘foto’ van licht te maken. Begin 2015 studeerde Hijma met haar serie af aan de Fotovakschool in Amsterdam, waarmee ze in één klap de eerste student werd die aan de foto-opleiding afstudeert zonder ook maar een camera aan te raken. Dat is zoeits als afstuderen aan een koksopleiding zonder een fornuis te gebruiken. Best wel indrukwekkend.

"Als je teruggaat naar de definitie is fotografie het vangen van licht op een lichtgevoelig materiaal," vertelt Hijma aan The Creators Project. "Het viel me op dat in die definitie helemaal geen sprake is van het gebruik van een camera of lenzen, noch wordt gezegd dat er perse een onderwerp in het beeld te zien is. Dat fascineerde me Ik vroeg me af wat er zou gebeuren als je beelden gaat maken zonder onderwerp, dus zonder een herkenbaar object in beeld te plaatsen. Voor het maken van een foto heb je normaliter een lichtbron, een onderwerp en een medium met een lichtgevoelig materiaal nodig om de lichtstralen op te vangen. De elementen lichtbron en medium kun je niet weghalen, want zonder die twee is er geen beeld. Daarom heb ik ervoor gekozen te proberen beelden te creëren waarop geen onderwerp aanwezig is. Het enige dat dan in beeld te zien is, en dus onderwerp wordt van het beeld, is dan licht."

Het is een haast filosofische opvatting van wat fotografie in essentie is, of kan zijn, en ééntje die vereiste dat Hijma een radicaal andere aanpak voor haar afstudeerproject moest kiezen. Want 'niets' zich niet makkelijk laat fotograferen met traditionele camera's. "Door het gebruik van een lens verschijnt er altijd wel iets, al dan niet onscherp, in beeld. Ik wilde echter alleen maar licht registreren."

Om dat voor elkaar te krijgen kwam ze bij een scanner uit. "De scanner heeft een hele korte scherptediepte: alles dat niet tegen het glas gedrukt is, is al onscherp. Bovendien is het een medium dat ook zelf licht uitstoot. Door een spiegel boven de scanner te houden wordt het licht weer terug gereflecteerd in de scanner, en registreert in feite het dus zijn eigen licht."

De foto's van Hijma zijn in die zin een registratie van het medium zelf. "Het licht dat de scanner zelf uitstoot is wit van kleur," vertelt ze. "Als ik de spiegel recht boven de scanbalk hou, zie je in het beeld ook een witte lijn. Maar omdat ik de spiegel met mijn hand af en toe een beetje kantel, breekt het witte licht op in verschillende kleuren."

Hijma's werk werd ondanks - of misschien wel dankzij - het onorthodoxe karakter goed ontvangen op de opleiding. “Mijn docenten waren allemaal heel positief, ook omdat ze wisten dat ik er een jaar geleden nog zo onzeker over was." Het licht gezien laat zo niet alleen dat richtingloosheid en onzekerheid bijna integrale onderdelen van het creatieve proces zijn, maar ook dat de basis dan een prima plek is om te beginnen.

Ga naar de website van de Fotovakschool Amsterdam voor meer informatie over Het licht gezien en andere afstudeerprojecten. 

Gerelateerd:

Er zijn heel veel spiegels gewond geraakt bij het maken van deze clip