Gratis op te halen: een verloren jeugd

Voor veel mensen is het foto-album het eerste waar ze naar grijpen als er brand uitbreekt. Je hele leven, gereduceerd tot een paar rechthoekige foto’s, is het belangrijkste dat je bezit. Toch zijn er ook mensen die zulke jeugdherinneringen niet koesteren en gratis laten meenemen door iemand die toevallig op bezoek is. Dat overkwam Farah Rahman, die op een middag een schat aan dia’s in haar handen gedrukt kreeg van een vrouw waar ze platenspelers bij kwam ophalen. Op de Kodachrome-dia’s bleek de hele jeugd van de vrouw te staan; van haar als een jong meisje dat zorgeloos duiven voert tot een jonge vrouw die stoer de camera inkijkt.

Toen ze de vrouw benaderde met de mededeling dat de dia’s haar hele jeugd besloegen, reageerde ze verrast, maar tegelijkertijd hoefde ze de familiefoto’s niet terug. Waarom is de vrouw zo laconiek over haar eigen jeugd? Heeft ze iets traumatisch meegemaakt waar ze niet aan herinnerd wil worden? Of boeit het haar, anders dan zoveel andere mensen, gewoon wat minder?

Farah Rahman besloot de dia’s te bundelen in een project genaamd A.k.a the life of, waarin ze een selectie van negen foto’s van de onbekende vrouw online zette. Ik belde met Rahman om meer te weten te komen over het gevonden fotografieproject.

The Creators Project: Laten we bij het begin beginnen, hoe heb je de foto’s gevonden?
Farah Rahman: Mijn vriend zag een advertentie van de vrouw. Ze gaf oude platenspelers weg. Ik ben toen meegegaan. Daar aangekomen zag ik, naast de audioapparatuur, dozen met gele Kodakdozen staan, gevuld met Carouseldia’s. Ik werk heel veel met gevonden voorwerpen, dus die dozen hadden meteen mijn aandacht. De vrouw vertelde me dat degene die geïnteresseerd was in de dia’s niet was komen opdagen, dus mocht ik ze meenemen.

Had je enig idee wat erop kon staan?
Pas toen ik thuiskwam zag ik hoe persoonlijk de ruim zeshonderd dia’s waren. Het werd al vrij snel duidelijk dat haar hele jeugd erop stond. Allerlei familiekiekjes: op de camping en op het San Marcoplein in Venetië. Ik vond het best heftig allemaal, om zo in andermans leven te kunnen spieken. Toen ik en mijn vriend daar waren, was de vrouw zo intensief bezig met opruimen, dat ik dacht dat ze de dia’s per ongeluk had weggegeven.

En toen?
Het waren zulke mooie foto’s dat ik een selectie naar haar had toegestuurd met de vraag of ze zeker wist dat ik de foto’s mocht hebben, en of ik de reeks mocht publiceren. Ze was verrast, maar stemde in. Ik had zelfs heel netjes haar naam erbij gezet, maar dat vond de ze onnodig. Ze wilde volledig anoniem blijven.

Ze was dus redelijk laconiek over de reeks?
Ja ze was bereid haar halve leven in foto’s weg te geven. De eerste vraag die direct bij me opkwam was: waarom? Maar ons gesprek was al zo ongemakkelijk dat ik er niet naar gevraagd heb. Ik denk dat het voor haar al best schokkend geweest moest zijn toen ik terugkwam met een samengestelde reeks persoonlijke foto’s. Ik bemoeide me al genoeg met haar zaken, het was niet mijn plek om nog meer te porren.

Wat vind je zelf interessant aan de foto’s?
Ik houd sowieso van dia’s. In die kleine plaatjes zitten zoveel herinneringen verstopt, die je pas opnieuw kunt beleven als er licht doorheen schijnt. Toch blijft het mysterie achter deze vrouw het mooiste. Kijk bijvoorbeeld eens naar de foto waarin als klein meisje duiven voert. Het lijkt zo’n onschuldige tijd. Wat moet ze toen gedacht hebben? Is ze opgegroeid in een warm gezin? Had ze nog broertjes of zusjes? Voor ons een vraag, voor haar een weet.

Hoe zou je zelf gereageerd hebben als iemand op je stoep stond met een serie van jouw nostalgische foto’s? 
Ik hecht ontzettend veel waarde aan mijn fotoboeken vol analoge foto’s, in tegenstelling tot de mensen om mij heen die gigabytes aan ondergewaardeerde fotorolletjes op hun smartphone hebben staan. Ik zou me vereerd voelen als iemand een reeks wilde maken van mijn jeugd, mits diegene het gevraagd heeft natuurlijk en ze niet klakkeloos van Facebook heeft geplukt.

Wat ga je verder doen met de reeks van de vrouw?
Ik heb nog geen plek gevonden waar ik het kan tentoonstellen. Het liefst zet ik een aantal diaprojectors neer, zodat het echt in installatievorm gepresenteerd kan worden. Natuurlijk met de originele Kodak Carousel projector, waar de dia’s oorspronkelijk voor bedoeld waren.

Wie deze blonde vrouw is en wat de reden is dat ze de foto’s weggaf aan Rahman zal voor ons altijd een mysterie blijven. En misschien is dat ook wel de magie achter deze reeks. Na mijn gesprek met Rahman bekroop mij ineens de gedachte dat mijn vader ook rijen dia’s op zolder heeft staan van onze vakantie in New York. Ik kan me nog herinneren dat ik op één van die foto’s als vierjarig jochie een stoere pose aannam bovenop het WTC. Misschien ga ik toch even aan mijn vader vragen waar die dia’s gebleven zijn.