Het verhaal achter een van de mooiste astrofoto’s van het jaar

Op dertien april verscheen er op het 'Astrofoto van de dag’-blog van NASA een foto van amateurfotograaf Sergio Montufar (alias: Milky Way Addicted). Het schouwspel is tegelijk ontzagwekkend en rustgevend.

De bergen liggen als soldaten na een lange mars neergeploft te soezen onder de sterren, over hun schouders zie je in de verte nog net de Volcán de Fuego uitbarsten, afgeschermd door een groene mist die in het westen goud oplicht door het schijnsel van Guatemala City. “De reis was zwaar en eenzaam,” staat er in de korte beschrijving onder de foto.

Meer aanleiding heb ik niet nodig: ik besluit hem te bellen. Sergio studeert astronomie aan het La Plata Planetarium in Argentinië. In zijn vrije tijd trekt hij erop uit om foto’s te maken van de Melkweg. Hij maakt onderdeel uit van een klein groepje mensen dat hun werk gratis met de wereld wil delen. Via Facebook houden ze contact met elkaar. Samen met twee jongens die hij kent van het internet, beklom hij de Santa Maria, de hoogste berg in de omgeving.

“Een vriend van mij had een jaar eerder een foto genomen vanaf ongeveer hetzelfde punt, richting het zuiden. Het is een loodzware tocht, en toen ik aankwam zat het weer helemaal niet mee. Het regende en waaide en het was ijskoud en bewolkt, maar om twee uur ’s nachts klaarde het gelukkig op. In het oosten kwam De Schorpioen de horizon uitkruipen, Mercurius en Venus ontmoetten elkaar en toen Fuego vuur begon te spuwen, dacht ik: dit is het. ”

Santa Maria is een slapende vulkaan in het Guatemalteekse vulkanische gebergte – een scharniertje in de grote Centraal-Amerikaanse vulkanische boog die Zuid-Amerika en Noord-Amerika met elkaar verbindt. In elk ander beeld was de uitbarsting het epische middelpunt geweest, maar afgezet tegen het orkest van de oerknal is het niet meer dan een aardse oprisping. Het is niet zo gek dat de Maya’s de waarheid in de sterren zochten.

The Creators Project: Wat drijft je om in het pikkedonker midden in de jungle een berg te beklimmen met een tas vol fotografiespullen?Sergio Montufar: Ik moet eerlijk zeggen dat ik tijdens het zeulen midden in de nacht wel begon te twijfelen of ik niet beter terug kon gaan. Op losse stenen is het moeilijk om een goede plek voor de camera te vinden. En het waaide zo hard dat ik bang was dat ik geen stil beeld zou kunnen schieten. Maar ik moest!

Waarom voelt dat zo?
Door de lichtvervuiling van de steden, staan mensen niet meer in contact met de kosmos. Je ziet de sterrenhemel pas volledig als je vijfhonderd kilometer van de grote stad bent. Terwijl het zo’n belangrijk onderdeel is van het leven. Iedereen die voor het eerst de Melkweg ziet maakt een verandering door: “Waar ben ik mee bezig?”, “Wie zijn we?” “Waar gaan we heen?”, “Wat doen we de aarde aan?” Ik heb het geluk gehad dat ik er als kind mee in aanraking kwam. Je plaatst dingen in een ander perspectief. Het is heel belangrijk voor kinderen dat mee te maken. Het leert je onafhankelijk te denken: Nullius in verba. Dat heb ik trouwens van Carl Sagan.

“It is a Character Building experience,” nog zoiets wat Carl Sagan zei.
Exact! Als mensen Saturnus zien door een telescoop willen ze het liefst met beide ogen door de lens kijken. Ik hou daarvan. Daarom doe ik dit.

Om de verwondering te delen.
Ja! Alle mensen die ik online ontmoet voelen dat zo.

Vertel me wat over je werk.
Ik heb deze foto genomen met een Sony Alpha-7 – een digitale camera, niet eens extreem duur. De hemel heb ik scherp gekregen door drie exposures over elkaar heen te plakken.

Hoe doe je dat?
Met Photoshop, het is een techniek om de sterren beter uit te lichten.

Maar je bewerkt de foto’s verder niet?
Nee, nee, nee.. Dit is echt wat ik zag toen de vulkaan uitbarstte. Ik heb zo’n geluk gehad. Dat is wel zo met astrofotografie: het is superfrustrerend. Je bent soms maanden aan het plannen om bijvoorbeeld de Venusovergang vast te leggen, en dan is het bewolkt!

Hoe heet het ook alweer als de je de sterrenhemel afzet tegen de aarde?
Wide Field Astrophotography heet dat. Het is een redelijk recent ding. Vanwege de nieuwe sensors is het veel gemakkelijker geworden om dit soort foto’s te maken – Mark Gee bewonder ik op dit gebied. Hij is heel goed.

Hij is een pro, maar jij doet dit niet voor het geld toch?
Nog niet. Alles wat ik weet heb ik geleerd van het web. Ik begon in 2012 met mijn iPhone en een telescoop. Op 6 juni dat jaar was de Venusovergang. Ik leende van wat vrienden een zonnescherm, en that’s it. Iedereen kan het doen.

 Dit is de foto van Venus die Sergio met zijn iPhone 5 en een telescoop schoot. Vergeleken met de zon is Venus slechts een klein balletje

Je bent astronoom, maar ook fotograaf. Waarom is die combinatie belangrijk voor je?
Fotografie geeft me een manier om de verwondering van wetenschap te delen. “Je schildert met licht,” zei iemand laatst tegen me. Dat is me bijgebleven. Wetenschap is net als kunst een creatieve bezigheid. De twee kunnen samenvloeien.

Grappig, ik sprak laatst iemand die zei dat wetenschap en kunst in de toekomst eenzelfde ding worden. Waarom is het belangrijk om wetenschap te delen, vind jij?
Mensen denken vaak dat natuurwetenschap buiten hun bereik ligt; dat het te moeilijk is. Maar je hoeft helemaal geen genie te zijn om de betekenis van wiskunde te begrijpen. Carl Sagan en Einstein inspireren mij niet vanwege hun wetenschappelijke betekenis, maar omdat het leuke mensen waren. Hun kijk op de wereld is zo inspirerend. Dat is wat wetenschap met je doet: het geeft je een positieve kijk, en dat bewonder ik.

Pale Blue Dot, een tekst van Carl Sagan die de verwondering en relativering van dit wetenschappelijk wereldbeeld perfect samenvat