Het geniale idee voor het vierkante Heineken-flesje, en waarom het nooit iets werd

De Heineken World Bottle. Afbeelding: website Heineken

Wonen in huizen van lege bierflesjes, je auto parkeren in een groene garage van glas of gewoon bier drinken onder een partytent van Heineken-flesjes? Het klinkt misschien als een raar idee, een bierflesje waarmee je de grootste constructies kunt bouwen, maar in de jaren zestig werd het door Freddy Heineken wel degelijk serieus overwogen. Het rechthoekige bierflesje zou de Heineken World Bottle gaan heten en moest de wereld veranderen, maar heeft dat nooit gedaan.

De jaren zestig zijn alweer een poosje geleden, wat waarschijnlijk ook de reden is dat de meeste mensen nog nooit van de Heineken World Bottle hebben gehoord. Het idee voor de revolutionaire fles ontstond toen Freddy Heineken een halve eeuw geleden een bezoek bracht aan de Nederlandse Antillen, waar hij met eigen ogen zag dat een groot deel van het afval daar bestond uit zijn eigen bierflesjes. In die tijd was er op een Nederlandse Antillen een groot tekort aan huizen. Door de link te leggen tussen de weggegooide bierflesjes en het huizenprobleem kwam hij op het idee om een duurzame fles te ontwikkelen, die na gebruik als een bouwsteen gebruikt kon worden.

Voor het herontwerpen van de bierfles nam hij John Habraken in de arm, een Nederlandse architect en toenmalig directeur van de Stichting Architecten Research. Na een paar mislukte designs ontwierp John Habraken de ‘World Bottle’, een rechthoekige fles met platte zijkanten en een reliëf op het oppervlak, allemaal om ervoor te zorgen dat de fles als bouwmateriaal gebruikt kon worden.

Oude foto’s van de WOBO. Afbeelding: John Habraken

Een visualisatie van de werking van de Heineken World Bottle. Afbeelding: John Habraken

De ontwerper van de fles, John Habraken, is inmiddels 87 en woont in Apeldoorn. Hij was zo vriendelijk om me via de mail wat duidelijkheid te geven over het project: “Freddy Heineken benaderde mij met dit idee. Het hele concept van hergebruik was in die tijd nog vrij nieuw en revolutionair. Ik wilde graag deel uitmaken van zo’n vernieuwend project en had daarom ingestemd om het design van de fles op me te nemen. Uiteindelijk ben ik wel een jaar bezig geweest met het ontwerp.”

Heineken besloot om bij wijze van experiment honderdduizend World Bottles in productie te laten gaan. Hiervan bouwde Freddy Heineken zelf een heus bierhuis in zijn tuin in Noordwijk. “Ik heb het huisje ontworpen op verzoek van Heineken, maar het is later in de praktijk ietsjes anders uitgevoerd. Zelf ben ik er nooit geweest. Het contact met Heineken was er toen niet meer.”

Het World Bottle huisje in de tuin van Freddy Heineken in Noordwijk. Afbeelding: Website Heineken

Verder dan het bierhuis in de tuin van Heineken en wat kleine tentoonstellingen kwam het idee niet. “De World Bottle stuitte al voor de productie op erg veel weerstand van de pr-mensen en de marketingafdeling van Heinken. Die vonden dat het imago van het merk met het flesje zou worden geschaad. Ze vonden het respectloos overkomen wanneer mensen in arme landen in huizen van lege bierflesjes zouden wonen. Ik kan me daar wel in vinden.”

“Ik vond het vooral een hele mooie uitdaging om dit te ontwerpen," gaat hij verder. "Maar ik deelde de twijfels van de marketingafdeling."

Muur van de de Heineken World Bottle

Inmiddels zijn we bijna ruim 55 jaar verder en zijn er veel dingen veranderd. Eén van die dingen is de economie, waarin het begrip duurzaamheid een steeds prominentere en centrale plaats inneemt. Bedrijven als TOMS en Warby Parker geven bij iedere aankoop iets terug aan de wereld; bij TOMS zijn dat een paar schoenen, bij Parker een zonnebril. Juist door dat systeem van iets teruggeven zijn die bedrijven ontzettend populair.

Heineken en Habraken waren met dit concept hun tijd dus misschien wel te ver vooruit. Maar als ik Habraken vraag of hij denkt dat deze fles nu wel een succes had kunnen worden, is hij niet overtuigd. “Ik denk eerlijk gezegd dat de fles op dezelfde weerstand kan rekenen als toen. Daarnaast zijn er nu al tal van andere goedkopere manieren om huizen te bouwen. Voor de productie van de World Bottle is er veel meer glas nodig dan bij een normale fles, waardoor hij veel duurder is om te produceren. Ik zie er geen heil in om de World Bottle nog een keer op de markt te brengen."

Dat de World Bottle nooit een succes is geworden is jammer, maar na het interview met meneer Habraken ook wel weer begrijpelijk. De fles bestaat echter nog wel. In de Heineken Experience in Amsterdam kun je de fles, en een muur die met de fles is gebouwd, nog in volle glorie bewonderen.

Het ontwerp van het World Bottle-huis. Afbeelding: John Habraken.