We spraken de Duitse pianobouwer die bezig is de grootste concertpiano ooit te bouwen

Vorige week sprak ik met David Klavins, een Duitse pianobouwer met een missie: ’s werelds hoogste, zwaarste en vooral beste piano bouwen. Begin 2017 zal zijn M450, met een hoogte van maar liefst 4,50 meter, in Berlijn worden gepresenteerd. Ik vroeg hem wat er eigenlijk mis is met de enorme Steinways die we nu al hebben, en waarom zijn megapiano eigenlijk beter zal zijn.

The Creators Project: Hoe kwam je op het idee om een ‘betere’ piano te bouwen?

David Klavins: Het begon tijdens mijn opleiding tot pianobouwer die ik in 1971 bij Schimmel Piano’s volgde. Er werd mij verteld dat de ontwikkeling van de concertpiano voltooid was en dat de beste piano’s al bestonden. Elke keer als ik iets van die piano’s in twijfel trok, werd me gezegd: “Stop nou maar. Al honderden mensen voor jou hebben erover nagedacht, accepteer gewoon dat dit is hoe piano’s zijn en leer voor die instrumenten te zorgen.” Maar ik denk eigenlijk niet dat de piano echt 'af' is. Later, toen ik als pianostemmer werkte, merkte ik dat er met concertpiano’s toch grote problemen waren die ik niet begreep en die totaal in strijd waren met wat mij tijdens m’n studie was verteld. Het geluid was vaak niet goed in balans en er waren dissonante boventonen. Vooral het lage regiment van de concertpiano’s was erg gebrekkig. Ik kwam erachter dat de meeste grand piano’s, en in het bijzonder de concertpiano’s, een hoop dissonante boventonen in de bas hebben die een groot gedeelte van de klank verstoren. Dit probleem bemoeilijkt het stemmen van de piano’s.

In 1976 werd ik zelfstandig. Ik ging oude piano’s restaureren en toen groeide het idee om zelf een piano te bouwen, om te kijken of de ontwikkeling en het ontwerp van piano’s echt perfect was. Rond 1987 presenteerde ik mijn eerste prototype, de M370. De piano was 3,70 meter hoog en ik deed er twee-en-half jaar over om hem te bouwen. Pianisten die kwamen spelen en luisteren, reageerden erg positief. Daardoor besloot ik verder te gaan met experimenteren. Later kwam ik Nils Frahm tegen, die de M370 gebruikte voor optredens en opnames. Nils is een kunstenaar die extreem geïnteresseerd is in geluid. Zijn interesse en steun zorgden er uiteindelijk voor dat we nu samen werken aan de opvolger van de M370: de M450, die uiteindelijk de beste versie van de piano moet worden.

De M370. Het prototype van 3,70 meter hoog, via

Denk je niet dat er een goede reden is dat de ontwikkeling van de piano is stopgezet?

"De ontwikkeling van de piano als instrument is tot een einde is gekomen omdat het instrument altijd gezien werd als een draagbaar instrument. Het moest op en van het podium af kunnen. Het interessante is dat, zodra je niet langer vasthoudt aan het belang van deze eigenschap, er een heleboel nieuwe mogelijkheden ontstaan. Andere klanken, andere pianogroottes, andere snaargroottes, andere toetsen, ga zo maar door."

Wat zal er beter zijn aan je megapiano?

"Het draait voor mij allemaal om het geluid. Je kan al een beetje in de opnames van Nils horen hoe gaaf het geluid van de M370 klinkt, maar je kunt het enorme verschil in dynamiek tussen deze piano en andere concertpiano’s pas echt goed horen als je het van dichtbij ervaart. Er was eens een journalist die, nadat hij de M370 had gehoord, concertpiano’s met normale piano’s vergeleek. Ik verwacht van de M450 dat deze piano nog veel meer indruk zal maken. De dynamiek en de geluidspuurheid zullen veel beter worden, zeker in het basregister. Verder is de M450 een staande piano. Concertpiano’s liggen en zenden hun geluid omhoog naar het plafond. Als publiek hoor je dan de reflectie van de klanken, maar mijn staande piano stuurt het geluid direct in de richting van het publiek, waardoor het geluid je veel ‘puurder’ zal bereiken.

Mijn uiteindelijke droom is dat deze uitbreiding van geluidskwaliteit, dimensie en helderheid kan zorgen voor een nieuwe golf van inspiratie voor muzikanten en componisten, die totaal andere, nieuwe muziek zullen maken met deze piano."

Nils Frahm presenteerde een soloalbum dat volledig werd opgenomen met de M370. Je kunt het hier gratis downloaden. Luister hieronder een nummer en oordeel zelf of je al een verschil kunt horen met traditionele piano’s:

Als je erop speelt, voelt deze piano dan anders dan een gewone concertpiano?

"Het grootste verschil is dat de pianist zich voelt alsof hij ín de piano zit in plaats van erachter. Doordat je op een platformpje óp de piano zit, ervaar je de trillingen van de snaren en het geluid veel intenser. Je voelt het echt met je lichaam. Met een normale concertpiano heb je die lichamelijke connectie niet, behalve dan dat je de toetsen ervan aanraakt. Juist muzikanten als Nils Frahm, die zelf bezig zijn met het creëeren en componeren van muziek, vinden het geweldig. De meer traditionele pianisten vind het meestal maar niks omdat het instrument toch anders klinkt dan wat ze van een piano verwachten, maar dat is slechts een minderheid.

Daarnaast is een groot verschil dat je de afzonderlijke noten hoort. Dit klinkt misschien een beetje raar, maar ik heb van sommige pianisten gehoord dat ze met mijn piano voor het eerst in hun leven ook echt konden horen wat ze spelen. De noten zijn veel beter van elkaar te onderscheiden omdat ze helderder en puurder zijn. Verder is deze piano afgestemd op virtuoze pianisten, die, als ze echt op snelheid raken, vaak moeite hebben met de wat logge toetsen van concertpiano’s."

Welke technische verschillen zijn er nog meer tussen de concertpiano’s en de M450?

"Het is totaal anders, echt alles. De vorm van het klankbord is anders, de snaren zijn op een andere manier gespannen en het frame zelf is anders. Ik gebruik bijvoorbeeld roestvrijstaal voor het basisframe van de piano terwijl daarvoor normaalgesproken gietijzer en hout voor worden gebruikt."

Bouwtekening voor de M450, via

David Klavins en Nils Frahm zijn inmiddels bezig met een crowdfundingsactie om de piano te financiëren. De beraming is € 120.000, en dat is niet eens zoveel als je bedenkt dat een luxe Steinway al voor meer geld over de toonbank gaat. Nils heeft daarnaast een speciale 'Piano Day' opgezet en dit jaar was de eerste editie. Het plan is om de M450 te presenteren op de Piano Day in 2017 in Berlijn.

Hoeveel geld hebben jullie al opgehaald?

"Tot nu toe zo’n € 15.000, het meeste daarvan via kleine donaties. Momenteel praten we met allerlei partners en bedrijven die misschien wat grotere bedragen zouden kunnen doneren. Nils trekt het hele project zakelijk en financieel gezien. Dat komt dus allemaal wel goed. Ik hoef me daar niet druk over te maken, ik bouw piano’s!"

Als je nu al warm wordt van deze nieuwe generatie piano’s, kun je hier doneren. Klik hier voor de website van David Klavins of hier voor die van Nils Frahm over zijn ‘Piano Day’.

Thumbnail via