The Creators Project staat deze hele week in het teken van digitale kunst. Samen met vooraanstaande kunstenaars, curatoren, galeriehouders en verzamelaars verkennen we de kunstwereld van morgen.

De jeugd heeft de toekomst, en wij durven wel te voorspellen dat er in die toekomst een belangrijke rol is weggelegd voor digitale kunst. Maar hoe worden de kunstenaars van morgen daarop voorbereid? Hoe gaan opleidingen om met de snel veranderende digitale mogelijkheden, en welke opleiding moet je kiezen als jij de volgende grote internetkunstenaar wil worden? We maakten een rondje langs de grootste kunstacademies van Nederland om te vragen hoe het ervoor staat met de digitale kunsten in het onderwijs.

Een korte compilatie van studentenwerk van ArtEZ

Bij de opleiding Interaction Design draait alles om individuele ontwikkeling, vertelt docent Richard Vijgen. “Wat het onderscheidt van andere hbo-opleidingen die zich bezighouden met mediadesign, is dat er hier om gaat dat de student zich ontwikkelt als auteur. Vanuit de opleiding leren studenten fundamentele basisvaardigheden als programmeertechnieken, ontwerpprincipes en mediatheorie, en vervolgens gaan ze zelf aan de slag, onder begeleiding van gespecialiseerde docenten.” De opleiding is er verder op ingesteld dat de studenten zelf veel kennis kunnen ophalen bij specifieke online community’s, verklaart Vijgen. “Je kunt niet alle kennis op de academie in huis hebben – daarvoor is er teveel. Maar dankzij het internet zijn alle technieken die ze kunnen gebruiken beter gedocumenteerd dan ooit, en kunnen ze zich zelfstandig specialiseren.” Voorbeelden van recente projecten: een wifi-afwerend isolatiemateriaal genaamd de WiFi Bunker, van Amy Whittle, en de Mirror Mask van Michelle van Ool, een interactieve lichtinstallatie die geproduceerd wordt vanuit een glazen masker.

De Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam heeft een breed aanbod, variërend van mode tot edelsmeden. Van een zwaartepunt op digitale technieken kun je niet echt spreken, al worden deze wel hier en daar toegepast. Vooral bij de afdeling VAV, Voorheen Audio Visueel, waar Maarten Rots animatie doceert. “We bieden wel wat digitale technieken aan, maar dat zijn vooral de basics,” vertelt hij. “We faciliteren bijvoorbeeld wel hoe je met Arduino kunt werken (dat is een open source computerplatform dat via inputsignalen op zijn omgeving kan reageren), en in de vorm van workshops kunnen studenten leren hoe deze ze moeten programmeren – benaderbare programmeertaal, overigens. Maar over het algemeen geloven we vooral in een aanpak vanuit het concept, en zien we digitale middelen als extra medium om kunst mee te maken.” Dat de Rietveld Academie van huis uit geen opleidingen aanbiedt die echt nadrukkelijk gebruik maken van digitale technieken, wil niet zeggen dat er nauwelijks kunstenaars vandaan komen die zich juist vooral in dat veld begeven. Een bekende alumnus is bijvoorbeeld digitaal kunstenaar Constant Dullaart.

via

De HKU (Hogeschool voor de Kunsten Utrecht) heeft acht verschillende zogeheten schools, en twee daarvan richten zich op een zeer specifiek kunstgebied: de een met betrekking op games (Games en Interactie), en de ander op muziek (Muziek en Technologie). En dat is niet het enige, want álle acht schools werken nauw samen met vier expertisecentra, waaronder het Expertisecentrum Creatieve Technologie – een plek waar ideeën worden ontwikkeld rondom de combinatie van kunst en technologie. Oftewel: de technologische kennis van deze broedplaats kun je terugvinden in iedere vestiging van de academie. “Digitaal en analoog trekken steeds meer naar elkaar toe,” zegt Marinka Copier, directeur van dit expertisecentrum. “Geen enkele kunstdiscipline onttrekt zich hieraan. We zien digitale technieken niet zozeer als iets aparts, maar meer als iets dat je bijna overal in kunt implementeren.” Wat voor resultaten dat zoal oplevert? Van sprookjesachtige game art en een virtuele flipperkast tot een niet-lineaire animatieserie over geheime signalen tijdens de Koude Oorlog.

Venster, Tom Luyten

Op de Maastricht Academy of Media Design and Technology zijn studenten bezig met digitale applicaties, websites, maar ook met installaties en interactieve films. “Onze lijfspreuk is een beroemde uitspraak van de Britse muziekproducent Brian Eno,” zegt Rob Delsing, docent Multimedia Storytelling. "What is possible in art becomes thinkable in life. Kunst vormt de inspiratiebron voor veelal toegepaste, technologische innovaties.” De installatie Venster bijvoorbeeld, van Tom Luyten, is een soort digitaal raam waarin je verschillende ‘uitzichten’ kunt laten zien, bedoeld voor verzorgingstehuizen. “Maar er zijn ook projecten die wat minder direct toepasbaar zijn, en wat meer uitgaan van het esthetische,” voegt Delsing toe. “Nu is er bijvoorbeeld een student bezig om onderzoek te doen naar de kwaliteit van discussies op Twitter, en dat verwerkt ze in de vorm van tapijten.” Waar liggen de komende tijd vooral de speerpunten? “Ik heb het idee dat er steeds minder met het beeldscherm wordt gedaan, en juist meer met installaties, de publieke ruimte en virtual reality. In Sittard hebben we recent nog MediaValley opgezet, een platform waar wordt onderzocht hoe je technologieën als virtual reality en interactieve video kunt inzetten om nieuwe journalistieke vertelvormen mee te ontwikkelen.”

Via

Op de Willem de Kooning Academie kunnen studenten de minor Digital Craft volgen, waarin ze leren hoe ze nieuwe technologieën kunnen inzetten voor hun werk. Iedere discipline zou je er in principe kunnen aantreffen: audiovisueel, animatie, maar ook grafisch ontwerp en zelfs mode – denk bijvoorbeeld aan wearables. “Studenten krijgen opdrachten die per jaar kunnen verschillen,” vertelt Jon Stam, mede-ontwikkelaar en docent van de minor. “Verder hebben ze zelf de vrijheid om te bepalen wat ze ermee doen.” Voor een van deze opdrachten werden studenten gevraagd om een computergeheugen te creëren. “Zo'n geheugen had een miljard keer zo weinig capaciteit als een gemiddelde USB-stick, maar het ging er vooral om dat we konden laten zien hoe een digitaal geheugen überhaupt werkt." In een ander geval moesten studenten hun eigen tools ontwerpen – ze mochten zelf bepalen wat ze onder een tool verstaan, het kon een werkgereedschap zijn, maar ook een voorwerp dat aanzet tot nadenken. “Een audiovisueel-student maakte bijvoorbeeld een digitale klok die er vijftien minuten over doet om de volgende tijdsaanduiding te renderen,” vertelt Stam. “Dat kwam voort uit zijn eigen ervaringen als filmmaker, en de frustrerend lange tijd die hij kwijt is aan het renderen van zijn beelden.” Een andere student maakte een tool die alle tweets binnen een straal van vijfhonderd meter hardop uitsprak. “Toen hij het ging testen, hoorde hij dat veel mensen in de buurt over elkaar aan het twitteren waren. En dat een van zijn buurtbewoners nogal racistisch was.”

AT, Ruben van Dijk