Jitse Tilman brengt zijn erfelijke ziekte in beeld vanuit een stoffen kubus

Vorige week keek ik in de Maassilo in Rotterdam naar Composition 01, een voorstelling van drummer Jitse Tilman en zijn groep Symbiotic Spark. In dit optreden – tevens het afstudeerwerk van Jitse aan het conservatorium van Rotterdam – staat het aanpassen van het DNA van mensen centraal; de muziek en de visuals werken samen om je na te laten denken over dit onderwerp. “Ik wilde een show die bepaalde muziekvormen met elkaar vermengt en samen met visuele kunst een ethisch vraagstuk voorlegt,” vertelt Jitse Tilman aan The Creators Project.

Dit vraagstuk is voor Jitse bijzonder relevant, hij heeft namelijk taaislijmziekte. “Ze zijn momenteel medicijnen en therapie aan het ontwikkelen om de ziekte echt te verhelpen en niet enkel de symptomen te onderdrukken. Maar omdat mijn ziekte genetisch is, moeten ze ingrijpen in mijn DNA,” legt hij uit. “Dat zijn enerzijds wel mooie berichten, maar ik ben me gaan afvragen of dit allemaal verantwoord is. Waar ligt de grens tussen het helpen van mensen in nood en een stap verder: het verbeteren van de mens.” Jitse Tillman vraagt zich af wat dan de gevolgen zouden zijn. “Zelf vind ik dat genetische modificatie voor mensen zoals ik, die een ziekte hebben waardoor ze een verminderde levensverwachting en levenskwaliteit hebben, goed kan zijn. Maar het mag nooit in de verkeerde handen vallen.”

Een foto die is geplaatst door Symbiotic Spark (@symbioticspark) op

10 Jan 2017 om 5:24 PST

Met muziek en beeld probeert Composition 01 die ethische discussie aan te zwengelen. “Het is niet de bedoeling om een perfect antwoord te geven op de vraag hoe ver we kunnen gaan met genetische modificatie, maar we willen mensen hierover laten nadenken. Een echt standpunt nemen we niet in.” Volgens Jitse kunnen we in ons eentje het beste nadenken, dus krijgt iedereen bij binnenkomst een koptelefoon. Ik had zelf nog niet eerder iets als een silent disco meegemaakt, en daarom was het al extra interessant.

In de zaal staat een grote stoffen kubus waar projecties van Rafael Henneberke en Martijn de Heer op te zien zijn. Je kan helemaal rond de kubus lopen en door het textiel heen zie ik Jitse en de andere muzikanten zitten. Ik tel twee keyboards, gitaren, een drumstel, een rits strijkers en een zangeres. Tussen hen staan gloeilampen die erg zwak licht geven.

Tijdens het optreden veranderen de projecties constant. Soms is het Jitse zelf, dan weer DNA-strengen, microscoopbeelden van cellen, objecten die lijken op klassieke beeldhouwwerken en netwerkachtige ruimtefiguren. In het midden van de kubus zie ik trouwens een camera die op Jitse staat gericht, zodat hij live op de doeken kan worden geprojecteerd.

Mensen knikken op de maat. Soms doe ik mijn koptelefoon af om te checken wat je zonder hoort. Als enkel de keyboards aan de beurt zijn, hoor je dan bijna niks; enkel wat schuifelende voeten of een onderdrukt hoestje. Zodra je de koptelefoon opzet, word je meteen meegesleurd in de muziek.

Jitse, die in de inleiding van het stuk “de man met het plan” genoemd werd, doet me ergens denken aan het hoofdpersonage van de film Whiplash. Het gaat over een jonge drummer die eerst de grond wordt ingeboord door zijn leraar, maar later revolteert en uiteindelijk een geweldige muzikant wordt. Maar waar de hoofdrolspeler hard tekeer ging op zijn drumstel, wisselt Jitse energieke partijen juist af met meer rustige momenten.

Het is de eerste keer dat het echt voor een publiek gespeeld wordt. Op een bepaald moment valt de muziek ook weg tijdens het optreden. Dit is duidelijk een vreselijk moment voor Jitse Tilman.

Na een twintigtal minuten kan Symbiotic Spark er weer met volle energie tegenaan. Iedereen blijft dolenthousiast, wat duidelijk is door het applaus. Ik krijg een nieuwe koptelefoon met een volle batterij.

Net voor het einde van het stuk beginnen rookmachines rook de zaal in te pompen. Ik hoop dat ze de hele kubus zullen omgeven met rook en dat de muzikanten vanuit de kubus tot een muzikale climax gaan komen. De rook geeft een magische sfeer, maar vult de ruimte niet helemaal. Ik zie ondertussen dat mensen beginnen te zitten. Rechtop blijven staan begint wat lastig te worden. Op dat moment begint Jitse heviger en heviger te drummen. Dat er op een bepaald moment een paar glazen vallen en de mensen dit horen, laat hem niet stoppen. Hij speelt energiek verder.

Na het concert bedankt Jitse iedereen. Als de meeste mensen weg zijn, begint hij te huilen in de armen van de zangeres. Het was ongetwijfeld een zwaar optreden, en het was verdomd spijtig dat het even fout ging. Maar het was mooi en goed, en dat is wat telt. Jitse krijgt een 8,5 van de jury en ik ga met flink wat zware vragen over genetische modificatie naar huis.

Composition 01 stopt niet nu Jitse zijn diploma heeft gehaald. “We gaan nu eerst eens samenzitten met het productieteam om alles te stroomlijnen en professionaliseren.” De bedoeling is om sowieso nog meer concerten te geven, maar die staan nog niet op de planning.