Joris Lam ontwierp een kledingstuk voor Siri

Siri is misschien wel de meest bescheiden persoon die ik ken. Nou is Siri natuurlijk niet echt een persoon, en kan ze zeker bijdehand zijn, maar één ding is zeker: ze praat niet graag over zichzelf. Toch hield dat Joris Lam niet tegen om Siri honderden vragen te stellen over mode in een poging erachter te komen hoe de stemassistent eruitziet, en wat hij of zij draagt.

Het resultaat is Fashion for Siri. Op basis van de antwoorden uit zijn iPhone ontwierp hij een lichaam en een kilt, die aansluiten bij het nogal complexe karakter van de virtuele stemassistent. Momenteel hangt Siri met haar kilt in het TextileLab in de Waag in Amsterdam, dus ik ging er langs om Joris het hemd van het lijf te vragen over mode voor Siri.

The Creators Project: Ha Joris, je hebt kleding gemaakt voor Siri, maar Siri is nogal digitaal. Hoe heb je een lichaam voor haar ontworpen?
Joris Lam: Het idee achter het project is om na te denken over hoe we kunstmatige intelligentie vorm kunnen geven. Ik wilde Siri dus naar de analoge, fysieke wereld halen. Dat heb ik gedaan door haar te vragen hoe ze heet. Van haar antwoord heb ik een waveform van gemaakt, die ik met een 3D-printer van twee meter hoog heb uitgeprint. Daardoor heeft ze een beetje menselijke verhoudingen. Ik heb die waveform wel wat ‘curves’ gegeven, want ik praat toch de hele tijd tegen een vrouwenstem. Mensen zeiden alleen toen die rok er nog niet omheen zat, dat ik gewoon een enorme zwarte dildo had gemaakt.

Ze heeft inderdaad een bijzonder figuur.
Ja, Siri komt een beetje borderline anorectisch over. Op vragen die niks met voeding te maken hebben, zegt ze dat je gezond moet eten. Als je vraagt naar de betekenis van het leven, antwoordt ze dat je niet te vet moet eten. Ik heb dus niet het idee dat ze een plussize model is. Daar heb ik in de waveform ook weer rekening mee gehouden.

Maar de Nederlandse Siri is een man. Heb je bewust voor de vrouwelijke, Engelstalige Siri gekozen?
Ik heb eerlijk gezegd mijn telefoon nooit echt goed ingesteld, dus ik werk zelf altijd met de Amerikaanse Siri. Maar die wordt ook het meest gebruikt, dus dat was perfect voor mijn onderzoek.

Maar waarom heb je een kilt gemaakt? Is dat Siri’s idee van mode? 
Daar denkt ze niet echt over na helaas. Ik heb zo’n honderd vragen gesteld, maar op bijna geen enkele vraag kreeg ik normaal antwoord. Ik weet wel dat ze iedere dag hetzelfde draagt, haar favoriete kleur groen met meer dimensies is en dat haar gezicht ‘shiny’ is. Ik heb veel vragen opnieuw gesteld, op verschillende toestellen, maar ik kreeg steeds ontwijkende of vage antwoorden. Maar als je naar haar geslacht vraagt, zegt ze dat geen gender heeft. Daarom maakte ik een kilt, want die wordt traditioneel gezien door zowel mannen als vrouwen gedragen.

Siri wilde niet echt meewerken aan het project?
Nee, en dat zie je in het ontwerp wel terug. Je hoopt bij zo’n AI vaak op leuke antwoorden, maar het blijft meestal bij: “This is what I found on the web.” Dat koppige karakter heb ik in de kilt verwerkt, door er een bewegend element aan toe te voegen. Soms gebeurt er van alles, dan beweegt en reflecteert het geheel. Maar vaak moet je geluk hebben dat er iets leuks te zien is.

Ik zie inderdaad af en toe flapjes fladderen. Hoe werkt dat systeem precies?
Ik werk hier vaker met kinetische kleding. Dit is daar een verkennende vorm van. In de kilt zitten magneten en er lopen koperen spoeltjes door die flapjes, dus die bewegen als er stroom door gaat. Een volgende stap zou zijn om dat te integreren met de stem van Siri, maar je zou het systeem ook voor ventilatie kunnen gebruiken. In dit geval is het puur om haar willekeurige karakter uit te beelden.

Ik heb uiteindelijk een traditionele kleermaakster gevraagd om me te helpen om een tradionele plooi te maken, maar ik heb met een lasersnijder de vakken eruit gehaald. Het is dus echt een combinatie van traditioneel vakwerk en digital fabrication.

Hoe heb je besloten dat dit specifieke deel van Siri bedekt moest zijn? Heeft ze een boven- en onderkant? 
Voor mijn gevoel heeft ze een middenstuk. Ze heeft geen hoofd, maar elektrostatische vonken en ze zegt dus dat ze geen benen heeft. Ik had wel iets alleen voor de romp kunnen maken, maar dat heb ik niet gedaan.

Waarom moeten we een stemassistent eigenlijk menselijker maken?
Iedereen heeft tegenwoordig zo’n assistent in zijn zak, maar dat is een heel abstract stuk software. Stel je zou in VR tegen zo’n assistent spreken, hoe ziet diegene er dan uit? Is dat een glimmend lampje of een menselijke vorm? Als het een mens is, moet het dus aangekleed zijn.

Heb je zelf een ander beeld bij Siri, als je nu naar haar kijkt?
Ik vind wel dat ze tastbaarder wordt. Aan de andere kant ben ik er door mijn onderzoek ook wel achter gekomen dat het nog erg simpele software is. Veel antwoorden heb je niks aan en Siri is best een beetje bitchy. Ik kijk er erg naar uit dat stemassistenten op een gegeven moment een punt bereiken dat je ze een jaar later nog eens over mode interviewt en ze iets anders antwoorden. Dat ze meegroeien.

Is deze vorm van kleding ontwerpen ook op mensen toe te passen?
In principe wel natuurlijk. Ik heb van tevoren ook een kledingontwerper gesproken over wat voor vragen hij stelt als hij voor mensen kleding ontwerpt. Hij zei dat hij vooral iets over iemands persoonlijkheid te weten wil komen, en daar heb ik mijn vragen op gebaseerd. Maar ik zou dit, als ik nog enorm veel tijd over heb, graag ook eens doen bij Alexa of een andere stemassistent. Het liefst zou ik een hele serie kledingstukken maken voor alle AI’s. Als je dat een paar jaar doet, zie je de evolutie van mode onder kunstmatige intelligentie. En ik ben nog wel gek genoeg om dat echt te gaan doen.

Fashion for Siri hangt momenteel in TextileLab Amsterdam, een onderdeel van het Europese project TCBL. Vanaf volgende week is het werk te zien in het Makerversity. Kijk voor meer informatie over de Textile Academy en en het werk van Joris Lam op hun website.