FYI.

This story is over 5 years old.

Creators

In ‘Entropy’ leggen kunstenaars, wetenschappers en muzikanten samen uit hoe het universum werkt

Op zaterdag 24 september gaat het ambitieuze multimediaproject op TodaysArt in wereldpremière. We vroegen co-product Tim Terpstra wat we kunnen verwachten.
Alle afbeeldingen met dank aan Tim Terpstra

Tijdens de komende editie van TodaysArt, op zaterdag 24 september om precies te zijn, staat iets bijzonders te gebeuren. Dan gaat Entropy in wereldpremière, een multimediaproject waarin kunstenaars, wetenschappers en muzikanten samenwerken om het verhaal van ons universum te vertellen. Entropy belooft een zinderende mengeling van verschillende disciplines te worden. Verwacht audiovisuele performance, livemuziek en lezingen in één. Terwijl je opgaat in 3D-simulaties en hypnotiserende sounds leer je dus ook hoe de kosmos nu eigenlijk in elkaar steekt.

Advertentie

Elektronische muzikant Gerard Donald van Dopplereffekt uit Detroit kwam in 2011 met het idee voor Entropy. Hij werkte het uit met twee wetenschappers: Dr. Zazralt Magic (een sterrenkundige en astrofysicus) en Dr. Dida Markovič (een kosmoloog), die de lezingen tijdens de voorstelling zullen geven. Beeldkunstenaars Antivj doen de vormgeving van de performance, Dopplereffekt verzorgt de muziek en een team van creatieve programmeurs (o.a. Elie Zanarini, Daito Manabe, Arturo Castro en Neil Mendoza) maakt visuals van sterrenkundige data.  Tim Terpstra, die al ruim twee jaar vanuit TodaysArt aan de totstandkoming van Entropy werkt, vertelt ons alvast wat we straks allemaal kunnen verwachten.

Dopplereffekt tijdens een van hun optredens

The Creators Project: Waarover gaan bezoekers van Entropy iets leren?
Tim Terpstra: Onder andere over de geboorte van het universum, de formatie van de eerste sterren en sterrenstelsels, de vorming van materie, donkere materie, donkere energie en – natuurlijk – het onvermijdelijke einde van het universum.

Kun je iets zeggen over de presentatievorm?
Je gaat visualisaties zien die zijn afgeleid van echte astronomische data en fenomenen, en in real-time aansluiten op de onderwerpen in de lezingen. De muziek, die live wordt opgevoerd, is gecomponeerd door Dopplereffekt en ook het geluid dat je hoort is gekoppeld aan de visualisaties. De meeste mensen hebben inmiddels weleens een audiovisuele performance gezien, dat is niet zo niche meer. Wat dit project bijzonder maakt is dat het non-fictie is en dat het om het verhaal draait. Ook is het niet alleen geïnspireerd door wetenschap – wat veel voorkomt in de digitale kunst en elektronische muziek – maar een daadwerkelijke samenwerking met wetenschappers.

Advertentie

De vorm en inhoud van Entropy blijft zich ook ontwikkelen. De première op TodaysArt is de allereerste versie die voor een publiek opgevoerd zal worden, waarna de performance voor iedere daaropvolgende presentatie verder wordt ontwikkeld met meer details en nieuwe visualisaties.

Sterrenkundige Dr. Zazralt Magic en kosmoloog Dr. Dida Markovič

Even over de titel. Als ik het goed begrijp betekent entropie zo'n beetje het langzaamaan uiteenvallen van systemen, stukgaan, ontbinding, of dat alles een grote chaos wordt. Is dat wat de bezoeker gaat ervaren?
Entropie heeft in de kosmologie een iets andere betekenis. Het gaat hier om 'disorder', niet om chaos. In dit geval spreken we over het einde van het universum, iets wat we aflezen in de sterren als een soort van bevroren waarheid. Dit einde gaat inderdaad over het vervallen van het universum in disorder. Entropie is heel lastig te vatten, maar met de performance hopen de makers het gevoel, de essentie en het besef van entropie over te brengen op bezoekers.

Het begrip van entropie in het universum bepaalt hoe wij tijd en ruimte (ofwel de 'arrow of time') ervaren. Het definieert in dit geval ook de chronologische richting waarin het verhaal van het universum wordt verteld in de performance: het begint in het verleden en eindigt in het nu. Dit lijkt logisch, maar dit is hoogst ongebruikelijk in de wetenschap. Kijk maar naar archeologie, kennis uit het verleden is altijd het moeilijkste om te ontdekken. We weten veel meer over het nu dan over het verleden. In de wetenschap worden de verhalen vrijwel altijd verteld met het nu als startpunt, terugwerkend naar het verleden. Dit is hetzelfde in de kosmologie. Dat maakt Entropy heel bijzonder, met de middelen en kennis die we nu tot onze beschikking hebben kunnen we voor het eerst een chronologisch verhaal vertellen.

Hoe gaat de samenwerking tussen kunstenaars, wetenschappers en muzikanten? Is het niet lastig omdat ze heel verschillend over dingen praten?
Voor betrokken mensen is het project vooral een manier om van elkaar te leren. Zo is de muziek van Dopplereffekt altijd geïnspireerd geweest door wetenschappelijke ontwikkelingen en zijn de wetenschappers in dit project weer aangetrokken door de artistieke benadering. We willen natuurlijk ook verschillende publieken samenbrengen en wordt een relatief moeilijk verhaal op een toffe en toegankelijke manier gepresenteerd.

Wat opvalt is dat de kunstenaars grote hoeveelheden data heel anders verwerken en visualiseren dan wetenschappers. De wetenschappers in dit project zien een grote meerwaarde in de samenwerking met kunstenaars om deze kennis en data op een andere wijze te visualiseren. Dit heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat de wetenschappers in de visualisaties van kunstenaars details begonnen te zien die ze nog nooit eerder zagen. Ondanks dat wetenschappers goede verhalenvertellers kunnen zijn, uiten ze zich vaak heel rationeel. Hun communicatie is vaak moeilijker en gericht op grote ideeën, niet zozeer op details. De prioriteit ligt niet op de esthetische waarde, maar op het duidelijk afbeelden van processen. Kunst kan meer dan wetenschap de intuïtie en het instinct van mensen aanspreken, het communiceert heel anders. Een complex verhaal over het universum kan zo worden verteld op een manier die tot de verbeelding spreekt en die mensen helpt het te kunnen bevatten.

Alles weten over het universum? Entropy is op zaterdag 24 september om 19.00u te zien in Zaal 1 van Theater aan het Spui.