Verdwaal in het donkere labyrinth van Levi van Veluw

In het atelier van Levi van Veluw in Zaandam werden vroeger explosieven in elkaar gezet. Dat zie je nog aan de gegolfde vorm van het dak, vertelt hij, die ervoor zorgt dat een mogelijke explosie ‘de goede kant’ op kon worden geleid – richting Zaandam, en niet Amsterdam. Nu is het dus zijn werkplaats, een oase van relatieve rust waar de kunstenaar de afgelopen maanden werkte aan The Monolith, zijn eerste solo-expositie die dit weekend in galerie Ron Mandos in Amsterdam opent.

Het zal gaan om een multidisciplinaire tentoonstelling, waarin voor het eerst zijn wandsculpturen, tekeningen, installaties en foto’s allemaal samen te bewonderen zijn. Je vindt er nieuwe houtskooltekeningen, maar ook zijn meer recente wandsculpturen van eindeloze zwarte rasters vol glinsterend steenkool. Centraal in de galerie komt de zogenaamde 'Monoliet' te staan – een grote, zwarte kubus van twee bij twee meter.

“Dit is de kamer van de maker. Het staat symbool voor de mens die probeert alles naar zijn hand te zetten – en voor wetenschap, nieuwsgierigheid en de drang om te begrijpen en te controleren. De wanden van de installatie zijn bekleed met rasters vol stukjes steenkool. Ook staan er een tafel en een kruk, die suggereren dat er iemand aan het werk was.” Het verwijst naar de fictieve wetenschapper, een terugkerend motief is in veel van zijn werk.

Van Veluw heeft zelf ook wel wat weg van de verstokte professor waar hij zijn kamers voor ontwerpt. “Hoe meer input ik krijg, hoe sneller ik afgeleid ben. Ik snap dat mensen het kunstenaarschap als iets speciaals willen zien, maar ik ben ervan overtuigd dat het ook iets is wat je kan leren. Je hebt er discipline voor nodig, moet knopen kunnen doorhakken, af en toe oogkleppen op hebben en egoïstisch kunnen zijn.”

De Waterkamer belooft het hoogtepunt van The Monolith te worden. “Dit is een installatie van honderd vierkante meter die helemaal onder water staat.” In het water staan houten en handgemaakte bureaus. Van Veluw laat in het midden of er sprake is van een apocalyptische, overstroomde wereld, of dat het water wellicht een andere functie heeft. “Het geheel voelt diep en oneindig; sober maar tegelijkertijd heel sereen. Ik wil genoeg ruimte overlaten voor de eigen interpretatie van de bezoeker, zonder dat het conceptueel of wollig wordt.”

The Monolith draait om menselijke logica en denkprocessen. “Je ziet hoe onze manier van denken soms overgaat in iets fabrieksmatigs. Soms is het speels en suggereert het onderzoek, en soms is het rigide en voelt het dwangmatig. Mijn kunstwerken zijn een onderdeel van dit onderzoek – de werkplekken zijn tegelijkertijd sculpturen en de wandsculpturen kunnen ook worden gezien als abstracte werken en als gebruiksvoorwerpen om mee te ordenen. De hele tentoonstelling is eigenlijk een soort parallel universum waarop je kan reflecteren.”

Naast de tentoonstelling is Van Veluw ook nog bezig met acht kunstwerken die deze maand in de etalages van Hermès in New York komen te staan. Voor deze opdracht kreeg hij een carte blanche van het modehuis, maar toch maakt hij het liever niet wereldkundig op zijn website. “Mensen van onze leeftijd hebben daar niet zoveel moeite mee, maar een groot deel van de wat oudere generatie uit de museumwereld kijkt best wel negatief naar zo’n commercieel project. Ze doen alsof je je intellectuele eigendom aan het verkopen bent, terwijl het juist hele leuke projecten zijn; je krijgt een enorm budget en volledige vrijheid met als enige eis dat er wat producten in de etalage komen te staan. Andy Warhol heeft bijvoorbeeld ook heel veel van dit soort projecten gedaan.” Daarmee wordt het verschil tussen de Nederlandse en Amerikaanse kunstsector duidelijk. “In Amerika is succes gewoon succes. Nederlanders zijn er een beetje bekrompen in, wat heel irritant is. Ik probeer er maar gewoon niet in mee te gaan.”