FYI.

This story is over 5 years old.

video

Van dit kunstwerk krijg je nachtmerries over de farmaceutische industrie

We spraken Joey Holder over haar steriele project.
Beeld: Sonic Acts

Ik stap een duistere kamer binnen. Er loopt een video van het bedrijf Ophiux die allerlei wetenschappelijke beelden laat zien: DNA-strengen, medische apparatuur, een soort robotje dat allerlei gegevens lijkt te verzamelen, dat soort werk. Het is verontrustend, voornamelijk omdat het robotje zijn gluiperige pootjes overal in lijkt te stoppen. Wat wil dit bedrijf allemaal van me weten? En waarom? Dan stap je een steriele witte kamer binnen waar een mri-scanner en een röntgenapparaat staan. Hoewel ik zelf al meerdere keren onder die apparaten heb gelegen, is alles wat ik dacht: dit is precies hoe het eruitziet als je wordt ontvoerd door aliens die je organen willen stelen.

Advertentie

Ophiux, het nieuwste werk van de Britse kunstenaar Joey Holder, is op dit moment te zien in de tentoonstelling The Noise of Being in Amsterdam. In dit project heeft Holder met veel verschillende wetenschappers samengewerkt om te achterhalen wat nu allemaal al mogelijk is binnen het veld van ‘computational biology’, de wetenschap die zich bezighoudt met het digitaal vastleggen van genetische informatie. Ze trok die mogelijkheden een klein beetje door naar de toekomst, maar niet al te ver. Wat je ziet lijkt misschien science fiction, maar alles wat je ziet, bestaat eigenlijk al. Het is vooral het achterliggende fictieve bedrijf dat alles zo eng maakt.

Ik sprak Joey Holder over haar fictieve farmaceutische multinational.

Ha Joey! De huisstijl van je fictieve bedrijf doet me erg denken aan de Klingons uit Star Trek. Is dit bewust gedaan?
Joey Holder: Ik ben niet echt fan van Star Trek, maar ik zie de overeenkomsten wel. Ik wilde het gevoel van iets ontzettend machtigs overbrengen. Farmaceutische bedrijven hebben ook heel veel macht. Ze zijn enorm en beweren dat ze tot heel veel in staat zijn. Ik probeer hun macht, taalgebruik en branding na te bootsen.
Zo heb ik onderzoek gedaan naar een bedrijf dat Illumina heet. Ze maken apparaten om genetische informatie mee te lezen, maar ik vond hun naam gewoon heel erg klinken als ‘illuminati’. Zelfs in hun merknamen verwijzen ze naar iets oppermachtigs.

Advertentie

In de tentoonstelling zie je eerst een video met daarin een apparaat dat biologische data lijkt te verzamelen. Is dat ook gebaseerd op de technologie van Illumina?
De video is in eerste instantie gebaseerd op de gesprekken die ik had met Marco Galardini, een wetenschapper die werkt aan apps waarmee de enorme hoeveelheid genetische data die er is op een toegankelijke manier kan worden weergegeven. Ik verken het idee dat we op dit moment heel veel biologische data verzamelen – niet alleen van onszelf maar ook van andere organismen. Het onderzoek van Craig Venter boeit me ook erg. Simpel gezegd is hij alle genetische data aan het verzamelen die hij kan vinden, in de hoop iets bruikbaars te vinden. Dat kan een nieuw medicijn zijn, of biobrandstof.

Ondertussen is hij mooi de hele wereld in een database aan het stoppen.
Nou, niet echt. Want dat kan hij helemaal niet. Maar met zijn taal en zijn ambities doet hij wel alsof het mogelijk is. Dit lijkt een trend in het verzamelen van data – niet alleen in de biologie. Je verzamelt alle gegevens die je kan vinden en op de een of andere leidt dat tot nauwkeurigere data. En dus meer macht.

Beeld: Joey Holder

Beeld: Joey Holder

En zo worden wij mensen minder machtig.
Ja, precies! Alles wordt een computerbestand en daarmee leggen we de macht in handen van machines en de statistiek.

Wat vinden de wetenschappers waarmee je hebt samengewerkt eigenlijk van Ophiux?
Zij waren positief. Ik wilde heel graag dat dit werk een dialoog zou worden met wetenschappers. Er is ook een mini-conferentie geweest op Cambridge waar exacte wetenschappers en mensen uit de letteren hebben gesproken. Ik hoop dat mijn werk daarom niet alleen mensen aanspreekt die geïnteresseerd zijn in kunst, maar ook degenen die wetenschap interessant vinden.

Advertentie

Hoe denk je over de scheiding tussen kunst en wetenschap?
Die scheiding is heel vaak problematisch. Zowel als wetenschapper als als kunstenaar doe je hele specifieke kennis op, die vaak alleen aansluit bij een kleine groep mensen die dezelfde kennis hebben en het jargon begrijpen. Ik vind het juist interessant om mensen uit andere disciplines te spreken. Om een brug te slaan en vragen te stellen die wetenschappers normaal niet gesteld krijgen.

Beeld: Joey Holder

Beeld: Joey Holder

Wat doen al die krabben eigenlijk in je kunstwerk? Ze zien er erg als aliens uit.
Ja, dat doen ze zeker. Ik vind het interessant dat we als mensen de wereld vanuit ons eigen perspectief bekijken. Tot vijftien jaar geleden dachten we nog dat al het leven op aarde draaide rond zuurstof en fotosynthese. Maar dit soort dieren die op de bodem van de oceaan leven, werken op een compleet andere manier. Nu denken wetenschappers zelfs dat er bij het ontstaan van de aarde vergelijkbare omstandigheden waren. Diepzeedieren kunnen ons dus mogelijk meer vertellen over hoe onze eigen biologie in elkaar zit.

Hebben farmaceutische bedrijven dit werk trouwens al gezien?
Volgens mij zijn er mensen van AstraZeneca komen kijken. Maar ik heb niets van ze gehoord.

Misschien voelden ze zich erg bekritiseerd?
Ik denk dat het daar te abstract voor is. Ik weet niet wat ze ervan zouden vinden. Misschien denken ze wel dat dit een ode is aan het werk dat ze verrichten. Wie weet.

Dankjewel!

Ophiux is onderdeel van de tentoonstelling The Noise of Being van Sonic Acts, en is tot 26 februari te zien in Arti et Amicitiae in Amsterdam. Kijk voor meer werk van Joey Holder op haar website.