Realistische fietsen gebaseerd op mislukte tekeningen

Als je even goed naar deze tekeningen van fietsen kijkt, denk je waarschijnlijk dat ze door kinderen zijn gemaakt. Of je moet lachen om de ietwat hilarische 3D-renders die de fouten in de tekeningen pijnlijk duidelijk maken. Het klinkt misschien gek, maar jij zou waarschijnlijk niet een heel veel betere tekening van een fiets maken, ook al zweer je nu bij hoog en laag dat je het makkelijk kan. Voor het project Velocipedia maakte designer Gianluca Gimini gebruik van een verschijnsel dat ‘de illusie van de verklarende diepte’ heet. In het kort gezegd is dit een psychologisch dingetje wat ervoor zorgt dat we onze kennis altijd overschatten. Wetenschappers van The University of Liverpool richtten zich in 2006 bijvoorbeeld ook op het vermogen om op basis van herinnering een fiets te tekenen en zij concludeerden dat zelfs mensen die op de hoogte waren van hoe een fiets technisch in elkaar zit grote fouten maakten bij het tekenen van een fiets, bijvoorbeeld door de ketting ook aan het voorwiel te bevestigen. Gimini’s project neemt dit fenomeen als basis en geeft er een komische draai aan. Hij laat zien hoe onfunctioneel onze fietsen zijn als ze er precies zo uit zouden zien als in onze gedachten. We spraken kort met de designer over dit gekke project.

Creators: Ik ben benieuwd hoe het project ontstond en waarom je fietsen als onderwerp voor de tekeningen hebt gekozen.
Gianluca Gimini: Het gebeurde gewoon. Ik ben altijd al een verzamelaar geweest van rare dingen. Op een dag liet ik een vriend van me een fiets voor me tekenen en hij had het finaal mis. Ik vond zijn aparte ontwerp zo fascinerend dat ik besloot om anderen ook te vragen om een fiets te tekenen. Toen ik erachter kwam dat heel veel mensen de anatomie van een fiets niet goed kunnen onthouden, besloot ik om deze tekeningen te gaan bewaren. Later kwam ik erachter dat de fiets een object is dat werd gebruikt in een psychologisch onderzoek naar 'de illusie van de verklarende diepte'. Deze test laat zien hoe onze hersenen ons laten geloven dat we het object perfect kunnen onthouden terwijl we alleen de hoofdelementen opslaan die we nodig hebben om het object te herkennen. Ik begreep dat het een zelfverdedigingsmechanisme is dat ons brein gebruikt. Als we ons altijd bewust waren van hoe weinig we onthouden, dan zouden we in constante paniek leven. Tenminste, dat is een theorie die ik heb gelezen.

Wat zijn de meest voorkomende fouten die mensen maken wanneer ze een fiets tekenen?
Dit is hoe het meestal gaat: mensen die de fiets heel leuk vinden of hem goed kunnen observeren beginnen met het tekenen van het frame. Ze behoren tot het kleine percentage mensen die de fiets wel prefect kunnen tekenen. De meeste mensen beginnen met het tekenen van de onderdelen waarvan ze zeker zijn hoe ze lopen, dus voor heel veel mensen zijn dat de wielen. Nadat de wielen op het papier staan beginnen de mensen zich zorgen te maken over het frame, de meesten gaan het probleem uitstellen. Ik zag dat meerdere mensen het stuur, de trappers en het zadel begonnen te tekenen in de hoop om zo te zien hoe het frame getekend zou moeten worden. Ze raakten een beetje in paniek, waardoor ze – en dit gebeurde ook bij mijn slimme vrienden – bijvoorbeeld de ketting aan het voorwiel of aan beide wielen tekenen, of de voorvork aan de onderkant vast aan het frame maakten. Als fietsen zo ontworpen zouden worden dan kan je het sturen wel vergeten, dit zou dan totaal niet mogelijk zijn. Een andere fout, die vaak voorkwam bij vrouwen, is dat de wielen met de band aan de fiets vastzaten en niet bij de naaf. Dit zie je bijvoorbeeld in de tekeningen van Annarita en Fiorenza.

Wat heb je geleerd over het geheugen en de psychologie achter het project?
Dit experiment heeft me alles geleerd wat ik waarschijnlijk ook in een boek had kunnen lezen. Maar als ik alles al gelezen had dan was ik nooit begonnen aan een project zoals dit. Ik heb geleerd hoe makkelijk het is om mensen zich oncomfortabel te laten voelen. Natuurlijk deed ik wel mijn best om de proefpersonen zich op hun gemak te stellen, maar voor de meeste mensen was het toch een beschamend tafereel. Voordat ze aan de tekening begonnen, vertelden de meesten me dat ze niet heel erg goed konden tekenen, zelfs de mensen waarvan ik wist dat ze best goed konden tekenen. Het is gek hoe verlegen we kunnen worden door een pen en een stuk papier, en natuurlijk een gast die je vraagt om een fiets te tekenen.

Bekijk meer werk van Gianluca Gimini op zijn website.