We namen een kijkje in de keuken van visual artist Heleen Blanken

Still uit Sofie Winterson - c.e.g.e.c

Afgelopen ADE tijdens de Klockworks showcase kwamen alle associaties die ik met het woord techno heb aan bod. In een dampende OT301 druppelde het zweet van het plafond. Het samenspel van diepe, opzwepende beats en obscure visuals zorgden voor een grimmig samenhorigheidsgevoel. Op de projecties achter Ben Klock zweefden kwallen, rook en andere donkere, niet te plaatsen zwart-wit beelden, die onder de bezoekers de nodige verwarring stichtten ("Volgens mij zijn het door de aarde krioelende wormen").

Promo Klockworks Showcase Tour, 2014.

Ik kwam voor de maker van deze duistere beelden, en het laatste dat ik verwachtte was de witblonde, vrolijke jonge dame die ik aantrof. Heleen Blanken geldt als een van de belangrijkste visual artists van Hollandse bodem. Ze reist voor haar werk als vj de wereld over met djs als Ben Klock en Jeff Mills, en maakt daarnaast korte films, installaties en videoclips. Momenteel heeft ze twee resident nights in club TrouwAmsterdam, en is ze regelmatig te vinden in de Berghain en op Lowlands.

Geen wonder dus dat Blanken een drukke periode achter de rug heeft. In september werd haar samenwerking met Tripeo uitgebracht, getiteld Anipintiros, en vorige maand was daar haar nieuwe videoclip voor Sofie Winterson. In al die werken voert Blanken's kenmerkende stijl de boventoon: een dreigende, verontrustende sfeer met donkere elementen uit de natuur, die ze allemaal zelf filmt. De onderwerpen die Blanken op die manier in beeld brengt variëren van surrealistische landschappen tot microscopische werelden. En toch hebben al haar projecten iets gemeen, iets mysterieus en organisch.

Tone Bardo Therapy – Mirrors placed in front of me. Door Heleen Blanken.

"Wat leuk dat je er bent!" zegt ze breed glimlachend als ik haar een paar weken later, na alle ADE-gekte, opzoek in haar studio in Amsterdam om het mysterie rond haar abstracte en surrealistische visuals te ontrafelen.

The Creators Project: Hoe was je ADE? De sfeer was goed in de OT301.
Heleen Blanken: ADE was een behoorlijk hectische periode, ik was geboekt voor verschillende shows en donderdag was ook nog het debuut van mijn nieuwe live-act met Dave Huismans. Eigenlijk was het wel wat veel, vier shows in vijf dagen. Gelukkig heb ik de afgelopen twee weken goed m’n rust gepakt en zo min mogelijk ingepland. Maar er glippen altijd weer dingen tussendoor. Ik ben op dit moment ook bezig met een nieuw project. Maar dat staat nog in de kinderschoenen.

Vertel.
Het is een film van een half uur die een soort ode wordt aan de magie van de natuur. Meestal begeleid ik de muziek met beelden en vormt de muziek dus het uitgangspunt voor het werk dat ik maak. Bij dit project wil ik juist eerst het beeldmateriaal maken, en pas later de muzikanten erbij vragen. Maar ik durf pas te zeggen wie het zijn als ze ja zeggen.

Wat mij gelijk opviel aan jou: je bent vrolijker dan je werk doet vermoeden.
Haha, dat hoor ik wel vaker inderdaad. Misschien komt het ook juist door mijn werk, het is waarschijnlijk een goede uitlaatklep. Ik ben heel blij met m’n werk en het gaat nu ook echt goed, daar word je vrolijk van. Maar ik heb ook heus wel mijn existentiële crises hoor. Soms kan ik niet bevatten hoe wij met onze planeet omgaan.

Heleen Blanken, foto door Ramona Deckers.

Hoe vertaalt dat zich in jouw werk?
Wat in mijn werk veel terugkomt is die constante loop waar we in zitten. Zoiets houdt mij bezig, op een gegeven moment kwam ik erachter dat wij als zonnestelsel met een immense snelheid door het universum bewegen, we zijn eigenlijk een soort raket met z’n allen, dat zijn bijzondere concepten om je te realiseren. En dat in combinatie met al die kracht die midden in onze planeet zit. Een vloeibare, magnetische kern, maar daar binnenin zitten ook weer vaste kristallen, die naar het noorden wijzen. Op een dag lag ik in het park en besefte ik me dat plotseling, ik voelde me een klein puntje tussen die twee immense werelden. Aan de ene kant het universum en aan de andere kant de aarde onder ons. Dat is voor mij de magie van het leven, die ontdek ik door meer kennis op te doen. Bijvoorbeeld door veel documentaires te kijken. En mijn vader is scheikundige, dus misschien zit die onderzoeksdrang ook wel in mijn genen.

Aha, vandaar al die metalen, vloeistoffen en microscopische camera’s.
Het is niet zo dat mijn vader daarmee thuis aan kwam zetten hoor. Maar ik ben inderdaad veel met organische dingen bezig, op een bijna alchemistische manier. Toen ik die microscopische camera net had, ben ik daarmee bijvoorbeeld echt op ontdekkingsreis gegaan. Allerlei dingen die je denkt te kennen, blijken ineens compleet buitenaards als je het onder zo'n een apparaat legt. Zo ontdekte ik bijvoorbeeld dat in een folie wrap van een Mars een heel groot universum verborgen ligt. Een holografische wereld. Veel mensen denken ook dat ik in mijn beelden aan 3D-modelling doe, maar alles dat ik film bestaat ook echt. Ik probeer het alleen zo te brengen, dat het publiek niet gelijk doorheeft dat ze naar microscopische beelden kijken.

Een greep uit Blanken's microscopische ontdekkingsreis. 

Is dat een bewuste keuze, om die suggestie van geavanceerde technologie te wekken?
Het is niet een doel op zich om die suggestie te wekken, technologie zal voor mij altijd een tool blijven, en geen uitgangspunt. Het geeft heel veel mogelijkheden, technologie helpt me om de vertaalslag te maken van wat er in mijn hoofd zit naar beeld. Maar die vertaalslag kan ook heel praktisch zijn, dan is het een kwestie van dingen in elkaar knutselen. De laatste tijd merk ik dat ik er goed op kan vertrouwen dat die vertaalslag ook lukt.

Bijvoorbeeld bij Time Space Continuum, een project dat ik met Jeff Mills samen deed. Veel mensen denken dat het 3D-animatie is. Maar het is gemaakt in een aquarium waarin ik heel lang heb geëxperimenteerd met verschillende vloeistoffen en substanties, met olie en water, maar ook nagellak. Tot ik het effect kreeg wat ik wilde. En voor die live-act met Dave Huismans heb ik hier twee maanden in de studio gezeten met allerlei soorten metalen, aarde en vloeistoffen. Dat is wat ik het liefste doe, een experiment uitvoeren dat lukt, op film.

Maar ik ben wel erg geïnteresseerd in nieuwe technologische uitvindingen. Kijk, dit is mijn laatste verovering! [Heleen laat een klein, blokvormig apparaatje zien.] Hiermee kan je een magnetisch veld opwekken, zo kan je er iets boven laten zweven.

Foto door Maartje Meesterberends.

Wat heb je daar allemaal nog meer liggen?
Dit is metaal dat in je hand smelt. En oh ja, dit is een kneedbare magneet, het grijpt zich om andere magneten heen, hij slokt ze op. En kinetisch zand, dat is heel bijzonder, moet je maar eens voelen. Het blijft nergens aan plakken, behalve aan zichzelf.

Wow, heel spacend, het lijkt alsof het leeft. Maar even iets anders, wat betekent muziek voor jou?
Alles, muziek is heel belangrijk voor mij. Het is mijn grootste inspiratiebron. Thuis luister ik veel klassieke muziek en filmmuziek, dat heb ik ook meestal aan staan tijdens het werken. Ik luister nooit echt technosets thuis, maar tijdens een live-act heb ik die energie juist nodig. En ik ben breed geïnformeerd in elektronische muziek, omdat ik er al zo lang mee bezig ben. Op mijn zestiende was bijvoorbeeld Jeff Mills een van de eerste die ik luisterde. Hij heeft dus ook echt aan het begin gestaan van mijn muzikale opvoeding.

En nu werk je met hem samen.
Ja bizar he?

Hou je nog dromen en ambities over, nu het zo goed gaat?

Ja, ik heb nog heel veel dromen. Ik zou bijvoorbeeld graag nog ooit een feature film willen maken. En daarnaast wil ik terug naar grotere installaties waar film en ruimte een belangrijke rol spelen. Een aantal plannen liggen al klaar die ik in de komende twee jaar hoop te realiseren. En wie weet wat er allemaal nog meer op mijn pad komt.