We vroegen naaktkunstenares Milo Moiré waarom ze de hele tijd haar kleren uitdoet

Milo Moiré vraagt omstanders op de Wallen wie er aan haar vagina wil voelen. Afbeelding via

Vorige week publiceerde AT5 een stukje met de titel Vrouw laat zich betasten door voorbijgangers voor kunstproject. Het ging om Milo Moiré, een Zwitserse kunstenares die we op The Creators Project al eens eerder interviewden over haar feministische naaktkalender. Wat was er nu aan de hand? Milo had zich, gehuld in een spiegeldoos rondom haar borsten en kruis, laten betasten door mensen op de Wallen – als kunstproject. Het zal menig wenkbrauw hebben beroerd, maar eigenlijk alleen als je Moiré nog niet kent.

De 33 jaar oude Milo Moiré is een performancekunstenaar en muze. Ze is beroemd om haar happenings waarin ze eigenlijk zonder uitzondering uit de kleren gaat: Milo naakt in een tram in Düsseldorf, met een baby in haar armen, Milo naakt in Parijs, selfies makend met toeristen, Milo op de Amsterdamse Wallen, waar ze omstanders met een luidspreker uitnodigde om vooral even te voelen:

Naast Amsterdam deed Moiré met haar performance Mirror Box ook Düsseldorf en Londen aan, via

Zoals ze het zelf uitlegt gebruikt Moiré haar naakte lichaam als een middel in de strijd voor gendergelijkheid, en haar seksualiteit als een originele bron van creatie. Maar je kunt haar ook zien als aandachtsgeile barbiepop, iemand die niet bang is om haar lichaam tentoon te spreiden – kijk maar op haar Instagram – en de (ongecensureerde) foto’s en video’s van haar optredens vervolgens te verkopen via haar website. Onlangs poseerde Moiré, die niet lang geleden nog afstudeerde in psychologie, naakt voor de kathedraal van Keulen met een bord waarop stond “Respect us! We are not fair game even when naked!” Hiermee reageerde ze op de aanrandingen en verkrachtingen van vrouwen tijdens Oudjaarsavond, waarvoor 31 verdachten, waaronder 18 asielzoekers, werden opgepakt. Het was een kunstwerk waarmee ze het debat over het verwelkomen van Syrische, Irakese of Afghaanse vluchtelingen in de regio Noordrijn-Westfalen niet bepaald suste.

Voor mij lijkt het erop dat we de performances van Milo kunnen interpreteren als een vorm van commercieel exhibitionisme, een zoveelste subversieve provocatie gebaseerd op naaktheid en een shockeffect. Of misschien is haar naaktheid wel gewoon een goedkope maar daarom niet minder slimme truc van de kunstenaar om daadwerkelijk genderkwesties aan de kaak te stellen, hoe krom dat misschien ook lijkt.

Milo Moiré, kunst of prostitutie? Ik weet het niet. En dus besloot ik het de kunstenaar maar gewoon zelf te vragen.

The Creators Project: Milo, hoe zorg je ervoor dat je geen kou vat tijdens je performances?
Milo Moiré: (Lacht) Niets bijzonders. Ik moet wel toegeven dat ik vaak ziek ben. Zoals je weet doe ik veel van mijn performances in Keulen en Düsseldorf, niet bepaald de warmste steden. Als ik naakt ben concentreer ik me zo goed dat de kou mijn performance niet kan verpesten. Ik probeer mijn lichaam en wat ik voel volledig onder controle te krijgen, voor zover dat gaat dan.

Toen je opgepakt werd bij het Trocadéro in Parijs kreeg je te maken met een ander soort controle.
Ik heb toen vijftien uur vastgezeten. Ik werd voor de eerste keer in mijn leven opgesloten en werd op een hele abrupte manier met de wet geconfronteerd. Het was koud; de cel was klein en vies. En ik wilde niet slapen omdat ik de hele ervaring van het gevangen zitten wilde meemaken. De paradox is dat mijn vrijheid me ontnomen werd omdat ik mijn lichaam gebruikte op de manier die ik wilde.

Maar toch, als je de performance in een stad als New Delhi of Riyad had uitgevoerd, dan het weleens heel anders af kunnen lopen. Ik neem aan dat je daar wel over na hebt gedacht.
Natuurlijk, ik heb vorig jaar in Miami zelfs een performance geweigerd omdat ik wist dat ik de Verenigde Staten niet meer in zou komen als ik gepakt zou worden.

Voor “opzettelijke, ongepaste blootstelling in de publieke ruimte” staat een gevangenisstraf van een jaar en vijftienduizend euro boete, volgens de Franse wet.
Maar dit soort blootstelling is niet verboden in Duitsland of Zwitserland. Kijk, ik zet geen vraagtekens bij de wettelijke grenzen van onze Westerse maatschappij. Die zijn volgens mij niet het probleem als het aankomt op naaktheid. Ik stel niet eens vragen bij de maatschappelijke moraal. Wat ik wel doe is kunst vieren door te leven en mijn lichaam te gebruiken op de manier die ik wil. Die publieke dimensie is cruciaal voor mijn conceptuele aanpak en ik wil daarover zo democratisch en open mogelijk zijn. Ik wil mezelf aan iedereen blootgeven, en niet aan een beperkt groepje van galeries en andere nieuwe kunstinstellingen. Mannen hebben het nog steeds voor een groot deel voor het zeggen in de kunstwereld. Ik wil mezelf aan zoveel mogelijk mensen laten zien. De universele dimensie van een publieke ruimte, zoals bijvoorbeeld een straat of een plein, is daarom essentieel voor mijn kunst.

Je hebt psychologie gestudeerd. Beïnvloedt dat je kunst?
Door cognitieve psychologie heb ik geleerd hoe je nauwkeurig kunt analyseren met wetenschappelijke methodes, zonder enig moreel oordeel of een notie van goed en kwaad. Die neutraliteit gebruik ik in mijn kunst. Ik doe dat om een globale ervaring te creëren, een universeel gedachtegoed dat ik met zoveel mogelijk mensen wil delen. Ik ben afgestudeerd in psychologie omdat ik mezelf als een humanistische kunstenaar beschouw. Hetzelfde geldt voor de politiek. Ik ben een feminist omdat ik geloof in de gelijkheid tussen mannen en vrouwen, maar ik richt me ook op mannen. Mijn werken zitten vol met dit soort boodschappen. Deze boodschappen zullen mijn acties nooit ontstijgen en de gebaren achter deze boodschappen moeten vrij zijn.

Hoe reageren mensen op je performances?
Met verontwaardiging, ze begrijpen het niet, of ze stellen vragen. De meeste mensen negeren me, anderen vinden het een prachtig spektakel en weer anderen moeten lachen. Voor Naked Selfies, bij het Trocadéro, werden vooral de straatverkopers heel agressief.

Je keuze om naakt voor de kathedraal in Keulen te gaan staan, net na de aanrandingen met Nieuwjaar, deed veel stof opwaaien. De vluchtelingencrisis verscheurde Europa en jouw performance leek erop gericht te zijn om dat debat alleen maar aan te wakkeren.
Na de aanvallen zeiden de burgemeester van Keulen, Henriette Reker, en de vertegenwoordigers van de politie dat vrouwen een bepaalde afstand moesten bewaren tot onbekende mannen. Een armlengte, als ik het me goed herinner. Maar laten we realistisch zijn, vrouwen waren hier niet schuldig. We deden niets verkeerd. Er is geen objectieve reden waarom we ons schuldig zouden moeten voelen en ik denk dat mijn performance dat idee ondersteunt. Ik wil niet deelnemen aan een ideologisch debat, want boodschappen als “we did nothing wrong” en “we are no fair game” ontstijgen de politiek. Wat ik zie is een kunstwerk; een halve performance en een halve mediastunt. Het is een nieuwe manier om je uit te drukken, tussen directe actie en een viral in.
En over het risico om geïnstrumentaliseerd te worden? Ik ben ook een dochter van migranten, maar door de grote aantallen migranten wordt de integratie alleen maar moeilijker. Er is echt een crisis gaande. En onze rechten hier zouden niet bedreigd moeten worden omdat nieuwe bevolkingsgroepen hierheen komen die minder gewend zijn aan individuele vrijheid, of naaktheid. Vanuit dat oogpunt blijf ik alert.

Ga naar de website van Milo Moiré voor meer van haar kunstprojecten.